Genel Bakış
Dil yanması sık rastlanan bir problemdir. Tipik olarak bu durum çok sıcak bir şey yemeniz veya içmenizden sonra olur. Yanıklar için standart ilk yardım tedavisi dil yanığı için de geçerlidir.
Dilin hafif bir yanığı rahatsız edici olabilir ama zamanla iyileşir. Ancak ciddi yanıklar vücudunuzun başka herhangi bir kısmındaki yanıklar gibi hemen tıbbi yardım gerektirir.
Bazı durumlarda diliniz gerçekten yanmadan bir dil yanması hissedebilirsiniz. Buna dil yanması sendromu denir.
NEDENLER
Nedenler
Buhar, sıcak yiyecek veya içeceklerin sıcaklığını olduğundan düşük zannetmek dilinizde ve ayrıca ağız veya dudaklarınızın başka bölgelerinde yanmaya neden olabilir.
Dil yanması sendromuna idiyopatik glossopirosis de denir ve burada herhangi bir belirli neden olmadan dilinizde yanma hissedersiniz.
Mayo Clinic uyarınca iki tür dil yanması sendromu vardır: primer ve sekonder. Primer ağız yanması sendromu nedeni bilinmeyen tiptir. Sekonder ağız yanması sendromu başka bir tıbbi durum nedeniyle oluşan tiptir.
Sekonder ağız yanması sendromunun nedeni şunlar olabilir:
- ağız kuruması (sıklıkla başka bir tıbbi durumun belirtisi veya ilaçların yan etkisi)
- pamukçuk (ağzın maya enfeksiyonu)
- ağızda liken planus (bağışıklık sisteminin ağzın müköz membran hücrelerine saldırması sonucu oluşan, sıklıkla kronik bir ağız içi enflamasyonu)
- coğrafi dil (dil yüzeyinin papillalar adı verilen küçük çıkıntılarından bazılarının bulunmadığı ve bunlar yerine kaybolup dilin başka yerlerinde tekrar gelişme eğilimi olan kızarık ve bazen kabarık bölgelerin bulunduğu bir durum)
- vitamin eksiklikleri
- anksiyete, depresyon veya aşırı endişe
- takma dişler
- sinir hasarı
- bazı gıdalara alerjik reaksiyon
- ağza gelen mide asidi (gastroözofageal reflü hastalığı veya GERD gibi durumlar nedeniyle)
- yüksek kan basıncı için kullanılanlar gibi ilaçlar
- diyabet, hipotiroidi ve diğer endokrin bozuklukları
- menopoz sırasında olduğu gibi hormon dengesizliği
- dişleri gıcırdatma, dişleri fazla sert fırçalama, çok sık gargara kullanma ve ağızla ilgili diğer sağlıksız alışkanlıklar (Mayo)
RİSKLER
Riskler
Sıcak yiyecek ve içecekleri önce sıcaklığı denemeden yemek veya içmek sizde dil yanması oluşma riskini arttırır.
Postmenopozal kadınlar dil yanması sendromunun gelişmesi açısından artmış risk altındadır. Bu, östrojen seviyelerinde azalmayla ilişkili olabilir. Bu hormon değişikliği dil tomurcuklarının hassasiyetini azaltır.
ADVERTİSEMENT
BELİRTİLER
Belirtiler
Dil yanması, yanığın derecesine bağlı olarak çeşitli şekillerde görülebilir ve hissedilebilir.
- Birinci derece yanık dilin en dış tabakasına zarar verir. Ağrı yaşarsınız ve dil kızarık ve şiş hale gelebilir.
- İkinci derece yanık daha ağrılıdır çünkü dilin hem en dış hem de alt tabakasını etkiler. Kabarcıklar oluşabilir ve dil kızarık ve şiş görünür.
- Üçüncü derece yanık dilin en derin dokusunu etkiler. Bunun sonucu beyaz veya siyah yanmış cilttir. Ayrıca hissizlik veya şiddetli ağrı olabilir.
Dil kızarık veya şiş hale geldiğinde dilin üzerindeki kabarcıklar olan papillalar kaybolabilir. Bunun sonucunda dilde kabarık yerine düzgün bir yüzey oluşabilir. Papillalar dilin üst kısmının çoğunu kaplayan küçük çıkıntılardır. Bu çıkıntılar arasında tat tomurcukları vardır. Bir yanık tat duyunuzu da azaltabilir. Ancak, bu sıklıkla eğer yanık çok şiddetli değilse geçici bir yan etkidir.
Dilde bir yanma hissi dışında yanan dil sendromu belirtileri arasında şunlar vardır:
- sabah normal gibi olan ama gün içinde kötüye giden bir dil
- her gün yanma belirtilerinin tekrarlanması
- yanma hissiyle birlikte metalik veya acı bir tat
- normal tükürük üretimine rağmen ağız kuruluğu hissi
KOMPLİKASYONLAR
Komplikasyonlar
Uygun şekilde tanımlanmaz ve tedavi edilmezse şiddetli bir dil yanığıenfekte olabilir. İkinci derece ve üçüncü derece yanıklarla daima bir tıbbi uzman ilgilenmelidir.
Bir dil yanması ayrıca tat tomurcuklarını imha edip yanığın olduğu yerde his kaybına neden olabilir. Ancak, bu, sıklıkla kısa dönemli bir komplikasyondur çünkü tat tomurcuklarınız yaklaşık iki haftada bir tekrar oluşurlar.
Bir dil yanması sendromunuz varsa şiddetli ve tedavi edilemeyen ağrı bazen depresyon ve anksiyete bulgularına yol açabilir.
TANI
Tanı
Kızarıklık, şişme ve kabarcık oluşumu dil yanmasının bulgularıdır. Doktorunuz muhtemelen duruma sadece dilinizi inceleyerek tanı koyacaktır.
Dil yanması sendromuna bu hissin bir belirtisi olabileceği hastalıklar ve durumları ekarte ederek tanı konur. Doktorunuz önce herhangi bir ağız bakımı alışkanlığınızın (fazla gargara kullanma, çok sert diş fırçalama) belirtilerinize neden olup olmadığını anlamak için ağız bakımı alışkanlıklarınızı konuşmak isteyecektir.
Ayrıca başka hastalıkları ekarte etmek için şunlardan biri yapılabilir.
- kan testleri- besin eksiklikleri, hormon dengesizliği ve endokrin (diyabet, tiroid) bozukluklarını ekarte etmek için
- ağızdan örnek alınması- pamukçuk ve oral liken planus gibi ağız hastalıklarını ekarte etmek için
- görüntüleme testleri- doktorunuzun şüphelenebileceği başka durumları ekarte etmek için
- alerji testleri- dil yanması nedeniyle oluşan gıda veya katkı maddesi alerjisini ekarte etmek için
- tükürük testi- ağız kuruluğunu ekarte etmek için
- psikolojik taramalar- depresyon, anksiyete veya stresin neden olup olamayacağını görmek için soru formları
- gastrik reflü testleri- sizde GERD durumu olup olmadığını görmek için
ADVERTİSEMENT
TEDAVİ
Tedavi
Bir dil yanması için başlangıç tedavisine temel ilk yardım dahil olmalıdır. İkinci derece veya üçüncü derece yanık bulgu ve belirtilerini gösteren yanıkları doktorunuz değerlendirmelidir.
Dilin birinci derece yanığında enfeksiyondan kaçınmak ve ağrıyı azaltmak için:
- Bölgeyi birkaç dakika soğuk suyla iyice yıkayın.
- Yanık üzerinde olabilecek herhangi bir kir veya parçacığı giderin.
- Temiz bir bezi soğuk suyla ıslatın ve yanığın üzerine koyun.
- Ağrıyı azaltmak için buz küpleri veya dondurma emin.
- Soğuk su veya tuzlu suyla gargara yapın.
- Yarayı tahriş edebilecek ılık veya sıcak sulardan kaçının.
- Ağrı ve enflamasyon için asetaminofen veya ibuprofen alın.
- Ağrıyı azaltmak için dil üzerine biraz toz şeker koyun.
Ağrı iyileşmez veya enfekte olursa doktor veya diş hekiminize danışın. Enfeksiyon bulguları arasında şunlar olabilir:
- kızarıklıkta artış
- şişme
- püy drenajı
- ateş
Yanan dil sendromu durumunuz varsa, birinci derece yanıkları tedavi etmek için kullanılanlarla aynı tip tedavilerden fayda görebilirsiniz. Ancak özel olarak yanan dil sendromu için tıbben onaylanmış tedavi yoktur.
Bazen sekonder yanan dil sendromuna neden olmuş olabilecek durumları tedavi etmek yardımcı olabilir. Örneğin, mevcut ilacınız ağız kuruluğuna neden oluyorsa doktorunuz başka bir reçete denemenizi isteyebilir. GERD durumunuz nedeniyle mide asidi ağzınıza geliyorsa doktorunuz midenizin asit üretimini azaltmak için omeprazol (Prilosec) gibi ilaçlar yazabilir.
BEKLENTİ
Beklenti
Çoğu dil yanması durumu iki hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak, bazı yanıklar altı haftaya kadar sürebilir.
Dil yanması sendromu aylar ve hatta yıllarca sürebilir. Cleveland Clinic uyarınca dil yanması sendromu olan kişilerin yaklaşık %30'u üç ila beş yıl içinde tedavisiz iyileşir (CC).
ÖNLEME
Önleme
Dil yanmasını herhangi bir sıcak sıvı veya gıdanın sıcaklığını ağzınıza koymadan önce test ederek önleyebilirsiniz. Mikrodalga içinde ısıtılmış yiyecekler veya içecekler eşit şekilde ısınmayabilir ve bu nedenle böyle hazırlanmış ürünler kullanılırken özellikle dikkat edilmelidir.
Dil yanması sendromunu önlemenin bilinen bir yolu yoktur.