2023 ÖSYM sınav takvimi

 

Rem uykusu nedir?

 REM kelimesi İngilizce “rapid eye movement” teriminin baş harflerinden oluşur ve dilimize “hızlı göz hareketi” olarak çevrilebilir. “Uykunun rüya görülen evresi” şeklinde basitçe ifade edilebilir. Aslında bu basit ifadenin doğru olup olmadığı da hala tartışma konusudur. Zira bazı bilim insanlarına göre uykunun her evresinde rüya görülür, fakat sadece REM uykusu esnasında görülen rüyalar anımsanabilir. Yani ertesi gün yakınlarınıza anlattığınız ya da internet üzerinden tabirini araştırdığınız rüyaların tamamı REM uykusu esnasında görülen rüyalardır. Diğer uyku evrelerinde görülen rüyaların hatırlanamıyor olması, sadece REM uykusu esnasında rüya görüldüğü görüşünü desteklemektedir.

REM uykusunu ilginç kılan ve tıp dünyasında “paradoxical sleep” (paradoksal uyku) olarak adlandırılmasına neden olan bir başka özelliği ise, beyin tarafından bu uyku evresinde yayılan sinyallerdir. “Elektroensefalografi” adı verilen hekimlerce “EEG” kısaltması ile tabir edilen tetkikde de (EEG: Beyin dalgalarının elektriksel olarak incelenmesi) görülmektedir ki; uyanıkken ve REM uykusu esnasında beyin tarafından aynı özellikte sinyaller üretilmektedir. Anlayacağınız üzere bu bir tarz paradokstur. Aslında uyku halindesiniz fakat beyniniz uyanıkmış gibi davranmaktadır. REM uykusu esnasında, uyanıkken öğrenilen becerilerin ve bilgilerin hafızaya kaydedildiği de düşünülmekte ve alanında saygın üniversiteler tarafından bu görüşü kanıtlamak için çeşitli çalışmalar da yapılmaktadır. Kanıtlanmak isteyen kanıya göre, REM esnasında görülen rüyaların tamamı gün içinde yaşanan veya duyulan tecrübelere yöneliktir, tecrübe edilemeyen hiçbir durumun rüyası görülemez. Örneğin, “her insan rüyasında bir uçurumdan aşağı yuvarlandığını görebilir ve hatta düşüş anını hissedebilir ama yere çakılma anını hissedemez. Çünkü yere çakılma anını hissetmek için bunu daha evvel yaşamış olmak gerekir.”

Tahmin edeceğiniz üzere REM esnasında göz kapaklarınız kapalı olmasına rağmen, gözleriniz hızlı bir şekilde hareket eder. Kişinin REM evresinde olup olmadığını anlamanın EEG testi olmadan anlaşılmasının en belirgin yolu budur. REM uykusu esnasında kaslar genelde paralize olur. Yani REM uykusunda kaslarınıza geçici bir inme (felç) hali gelir. Bazı uzmanlar arasında bu duruma “REM felci” ismi de verilmektedir. Genelde uykunuz esnasında hareket etmediğiniz, sağa –sola dönmediğiniz evre de bu evredir. Halk arasında “karabasan” ismi ile bilinen durum da bu evrede gerçekleşir. REM uykusunda herhangi bir sebepten uyanılıp, bilincin açılarak devreye girmesi durumunda; beynin kaslara tam anlamı ile hakim olamaması karabasan olarak isimlendirilir. Dikkat ederseniz “REM uykusu esnasında kaslar genelde paralize olur” ifadesini kullandık. Zira “uyurgezerlik” adı ile bilinen “uykuda yürüme” durumu da REM uykusu sırasında gerçekleşir (bazı klinik araştırmalar neticesinde, bir kısım deneklerde; REM uykusu haricindeki evrelerde uyurgezerlik durumu olduğu saptanmıştır.) Bu esnada kaslar felç geçirmez ve kişi uykusundan uyanarak bilinçsiz bir şekilde yürümeye, hatta konuşmaya başlar. Eğer bir uyurgezer ile karşılaşırsanız yapacağınız en iyi şey, onun yatağına göndererek kendi kendine uyanmasını veya uyumasını sağlamaktır. Tıpta “tümesans” adı ile isimlendirilen “ereksiyon” hali de REM uykusunda gerçekleşebilir. Penis damarlarına giden kanın artması, sertleşmeye neden olur.

Horlamanın REM uykusu esnasında sıkça görüldüğünü söylemek mümkün değildir. Ancak nadiren de olsa REM uykusu sırasında horlama görülebilir. Horlama rahatsızlığı genelde vücudun REM uykusuna geçmek isteyip de geçemediği anlarda olur. Sağlıklı bir REM uykusu almak için dikkat edilmesi gereken unsurlar oldukça basittir. Öncelikle iyi havalandırılmış ve yeşil yapraklı bitki bulundurmayan bir odada yatmak gerekir. Bilindiği üzere yeşil yapraklı bitkiler gece fotosentez yerine solunum yapar ve odadaki oksijen miktarını azaltır. Oksijen; sağlıklı bir uyku için elzemdir. Uykuya dalınacak odanın karanlık olması da son derece önemlidir. Vücudun karanlık ortamda salgıladığı hormonlar ve beynin herhangi bir ışık tarafından uyarılmaması, sağlık bir REM uykusu için olmazsa olmazdır. Uykuya dalmadan iki saat evvel yemek yemiş olmak ve uyku arasında herhangi bir şey atıştırmamak da düzgün bir REM uykusu için önemlidir. Zira uyurken vücudunuz sindirim işi ile uğraşmak istemez. Gürültüsüz bir ortamda uyumak, uyurken televizyon ve radyo gibi ses çıkartan cihazları dinlememek de gerekir. Ses dalgaları REM uykusu esnasında beyni meşgul eder ve REM uykusunun kalitesini, süresini, sıklığını olumsuz etkiler. Uyumadan önce alkol almak ve aşırı alkollü bir şekilde uyumak da REM uykusunun kalitesini bozmaktadır. Bu sebeple uyumadan evvel alkol tüketimi gerçekleştirmemek gerekir. Fiziksel ve/veya zihinsel olarak çok yorgun olduğunuz bir günün ardından beyninizi ve vücudunuzu dinlendirmeden uykuya dalmanız da REM uykusu evresini yaşamanıza engel olabilmektedir. Yatılan yatağın rahatsız olması, çeşitli vücut bozukluklarından dolayı ortopedik yatak kullanılması gerekmesine rağmen kullanmamak da REM uykusunun kalitesini negatif etkilemektedir. Hafta içi, hafta sonu fark etmeksizin; aynı saatlerde uyuyup, uyanmak REM uykusu kalitesi için önemlidir. Zira kendinizi her sabah aynı saatte uyanmaya programlarsanız, beyniniz de REM uykusunu buna göre planlayacak ve uykuda olduğunuz sürede REM uykusu ile alakalı tüm süreçler tamamlanmış olacaktır