N95, FFP2 ve FFP3 maske nedir?

N95 TİPİ MASKE NEDİR?

Sağlık çalışanlarının kullandığı ve N95 maddesi içeren üç katmanlı solunum izolasyonlu maskelere N95 deniyor.

FFP1 TİPİ MASKE NEDİR ?

Atoksik ve elyaf birikmesi yaratmayan tozlardan koruma

bunların solunması sağlık sorunlarının oluşmasına neden olabilir; ayrıca solunum sistemini rahatsız edebilir ve hoş olmayan kokular ortaya çıkarabilir. Toplamsızma miktarı maksimum %25 olabilir. Bu tür maskeler en fazla dört katı OEL ihlalinde uygulanabilir.

FFP1 koruma sınıfı solunum maskeleri zehirli ya da elyaf birikmesi yaratan türde toz ve aerosol olmayan çalışma ortamları için üretilmiştir. Parçacıkların 0,6 μm'ye kadar en az %80'ini filtreler ve maksimum iş yeri yoğunluk ihlali ölçümü dört katı değerden fazla olmadığı sürece kullanılabilir. Yapı veya gıda endüstrisinde çoğu durumda FFP1 solunum maskesi kullanılır

FFP2 TİPİ MASKE NEDİR?

FFP2 koruma sınıfı solunum maskeleri, havada tehlikeli ve mutajenik parçacıkların bulunabileceği çalışma ortamları için oluşturuldu. Bu sınıftaki solunum maskeleri parçacıkların 0,6 μm'ye kadar en az %94'ünü tutmalıdır ve OEL ihlalinin maksimum on katı yoğunluğa çıktığı ortamlarda kullanılabilir. Aynı durum TRK değeri (teknik referans yoğunluğu) için de geçerlidir. FFP2 koruma sınıfı solunum maskeleri çoğunlukla demir ve maden endüstrilerinde kullanılır. Bu endüstrilerde çalışanlar sıklıkla aerosol, is ve dumana maruz kalır. Bu da, uzun süreçte akciğer kanseri gibi solunum sistemi hastalıklarına neden olabilir. Bunlara ek olarak çok büyük ikincil hastalık ve akciğer tüberkülozu riski taşırlar. karbon katmanlı uvex filtre sistemimiz, gereken solunum korumasını sağlamanın yanı sıra kullanıcıları hoş olmayan kokulardan da korur.

FFP3 TİPİ MASKE NEDİR?

FFP3 koruma sınıfı solunum maskeleri hava kirliliğini soluma alanında maksimum koruma sunar. Toplam sızıntı maksimum %5 olabilir ve bu maskeler 0,6 μm'ye kadar tüm parçacıkların %99'u filtrelemelidir. Bu maske aynı zamanda zehirli, onkojen ve radyoaktif parçacıkları da filtreler. FFP3 koruma sınıfı maskeler endüstriye özel OEL değerlerini otuz kat ihlal eden çalışma ortamlarında kullanılır. Çoğunlukla kimya endüstrisinde kullanılırlar.

FF: Face Filter (Yüz maskesi)
P1: Mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan toksik (zararlı) olmayan tozlar.
P2: Toksik tozlar, MAK değerleri 0,1 mg/m3 ‘den büyük olan tozlar.
P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK değerleri 0,1 mg/m3’den
küçük olan tozlar.
S : Katı ve su bazlı sıvı zerrecikler.
L : Katı ve yağ bazlı sıvı zerrecikler.
Bu Standart 2001 yılında EN 149:2001 Toz maskeleri yeni Avrupa Standardı olarak yenilendi ve maskelerde koruma kademeleri yükseltildi.

Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri nedir ?

Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri (SDH) geleceğe ilişkin uluslararası gelişme ile ilgili bir dizi hedeftir. Bu hedefler Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulmuş olup, bunların Sürdürülebilir Gelişmeye İlişkin Global Hedefler olarak altı çizilmektedir. Ulaşılmak istenen bu hedefler 2015 yılının sonunda tamamlanma süresi dolan Milenyum Gelişme Hedefleri’nin yerini almıştır. SDH 2015 ila 2030 yılları arasında geçerli olacaktır. Bunlara 17 adet hedef 169 spesifik amaç dahildir.

Ağustos 2015’te 193 ülke aşağıdaki 17 hedefe uyacağına ilişkin rıza göstermiştir

1. Fakirliğe son : Fakirliğin her yerdeki her türlü şekli son bulmalıdır.
2. Açlığa son : Açlık sonlandırılmalı, gıda güvenliği sağlanmalı, beslenme iyileştirilmeli ve sürdürülebilir tarım desteklenmelidir.
3. İyi sağlık durumu : İnsanların sağlıklı olması sağlanmalı ve her yaşta sağlıklı olmak desteklenmelidir.
4. Kaliteli eğitim : Tüm insanları kapsayan, eşit ve kaliteli eğitim sağlanmalı ve herkes için hayatları boyunca öğrenme fırsatları desteklenmelidir.
5. Cinsiyet eşitliği : Kadın ile erkeğin eşitliği sağlanmalı, tüm kadınlar ve kızların toplumdaki konumu güçlendirilmelidir.
6. Temiz su ve hijyen : Herkes için su ve hijyen mevcut ve sürdürülebilir bir şekilde sağlanmalıdır.
7. Yenilenebilir ve uygun fiyatlı enerji : Herkesin uygun fiyatlı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjiye erişimi sağlanmalıdır.
8. İyi işler ve güçlü ekonomiler : Kesintisiz, herkesi kapsayan ve sürdürülebilir ekonomik büyüme ile herkes için tam zamanlı, üretken ve hoş bir iş ortamı sağlanmalıdır.
9. Yenilikçilik ve iyi altyapı : Sağlam bir altyapı inşa edilmeli, herkesi kapsayan ve sürdürülebilir bir sanayileşme süreci yaşanmalı, yenilikçilik teşvik edilmelidir.
10. Eşitsizlik azaltılmalıdır : Ülke içi ve ülkeler arası eşitsizlik azaltılmalıdır.
11. Sürdürülebilir şehirler ve topluluklar : Şehirler ve yerleşim yerleri herkesi kapsayan, güvenli, sağlam ve sürdürülebilir şekilde inşa edilmelidir.
12. Kaynakların sorumlu bir biçimde kullanılması: Tüketim ve üretimin sürdürülebilir olması sağlanmalıdır.
13. İklim konusunda faaliyete geçme : İklim değişikliği ve bunun etkileriyle savaşmak için acil olarak harekete geçilmelidir.
14. Sürdürülebilir okyanuslar : Okyanuslar, denizler ve deniz kaynakları sürdürülebilir gelişme için korunmalı ve sürdürülebilir şekilde kullanılmalıdır.
15. Sürdürülebilir toprak kullanımı : Toprak ekosistemleri korunmalı, yeniden inşa edilmeli ve bunların sürdürülebilir şekilde kullanımı desteklenmeli, ormanlar sürdürülebilir biçimde yönetilmeli, çölleşmeye karşı savaşılmalı ve toprak erozyonu ile biyo-çeşitlilik kaybı durdurulup geri kazanımlar sağlanmalıdır.
16. Barış ve adalet: Sürdürülebilir gelişme için barışçıl ve herkesi kapsayan toplumların inşa edilmesi desteklenmeli, herkesin adalete erişimi sağlanmalı ve her alanda verimli, hesap verebilen ve herkesi kapsayan kurumlar oluşturulmalıdır.
17. Sürdürülebilir gelişme için ortaklıklar : Uygulama yöntemleri güçlendirilmeli ve sürdürülebilir gelişme için global ortaklık yeniden canlandırılmalıdır

Karantina nedir ?

Karantina, bulaşıcı bir hastalığa maruz kalan şüpheli durumdaki insan ve hayvanları, hastalığın en uzun kuluçka devresine eşit bir süre kimse ile temas ettirmemek için alınan tedbirsel faaliyetlerin tümüne verilen addır..Kelimenin kökeni İtalyancadır. Ekonomisi ticarete dayanan Venedik Cumhuriyetinde, başkent Venedik'e salgın hastalık bulaşmasın diye kentte gelen gemiler 40 gün şehir açıklarında denizde beklermiş. Karantina kelimesi buradan gelir.

Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü nedir ?

Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ya da kısaltmasıyla SARS-CoV-2, Aralık 2019'da varlığını belirten pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüs. Virüsün insandan insana bulaştığı ve Çin'den başka diğer ülkelerden gelen raporlar sonucu bulaşma hızının Ocak 2020 ortalarında daha da hızlandığı görülmüştür. Virüs, 2019-2020 Vuhan zatürre salgını sırasında zatürre olan bir hastada, pozitif bir örnek üzerinde yapılan nükleik asit testinden sonra genomik olarak dizildi.Virüsün kuluçka dönemi (bulaşmasından semptomların oluşmaya başladığı süre) 2 ila 24 gün arasındadır ve bu dönemde de virüs bulaşıcıdır.

Vuhan'da ortaya çıkan virüs tanımlandığı ilk dönemlerde çıkış yerine izafeten Vuhan koronavirüsü adıyla anılmaya başlandı. 2003'te benzer bir salgına sebep olan SARS koronavirüsünün yeni bir türü olduğu tespit edildiğindeyse 2019 yeni koronavirüsü olarak adlandırılarak 2019-nCoV kısaltması kullanılmaya başlandı. Dünya Sağlık Örgütü virüsün resmî adını şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ve kısaltmasını ise SARS-CoV-2 olarak belirledi.

Semptomlar
Bildirilen semptomlar vakaların %90'ında ateş, %80'inde yorgunluk ve kuru öksürük, %20'sinde nefes darlığı ve %15'inde solunum sıkıntısı içeriyordu. Göğüs röntgeni her iki akciğerde de belirti vermiştir. Hayati belirtiler hastaneye yatırılanların kabulü sırasında genellikle kararlıydı. Kan testleri genellikle düşük beyaz kan hücresi sayımı göstermiştir.[16][

Hastalık Korunma Ve Kontrol Merkezleri'ne (CDC) göre tüm semptomların yanı sıra bir hastanın SARS-CoV-2 yönünden değerlendirilmesi için hastalığı laboratuvarca kanıtlanmış, Hubei Eyaleti'ne seyahat etme hikâyesine sahip veya semptomlarla birlikte hastaneye yatırılması gereken hastaların Çin'e ziyaret etmiş olması gibi epidemiyolojik kriterler de göz önüne alınıyor.[20] Bu kriterleri sağlamayan fakat şiddetli hastalık belirtisine sahip ve etiyolojisi belirlenememiş vakaların da yeni koronavirüs açısından değerlendirilmesi gerekebiliyor

Koronavirüs nedir ?

Koronavirüs ya da corona virüsü (Latince: Orthocoronavirinae), kuşlarda ve memelilerde hastalıklara sebep olan ve Coronaviridae familyasının iki alt familyasından birini oluşturan virüslerdir. İnsanlarda genellikle ciddi olmayan virüs, nezle vakalarının önemli bir bölümüne yol açmasıyla birlikte, aralarında MERS-CoV, SARS-CoV ve COVID-19 (2019-nCoV)'un bulunduğu bazı nadir koronavirüs çeşitleri ölüm riski bulunduran solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.Koronavirüsler ineklerde ve domuzlarda ishal, tavuklarda ise üst solunum yolu hastalıklarına sebep olur.

İçerisinde barındırdığı genetik materyal (genom) pozitif polariteli, tek iplikçikli RNA'dan oluşur. Bugüne kadar tespit edilmiş en büyük RNA genomuna sahip virüslerdir, 30 kilobazdan büyük bir uzunluğa sahiptir. 125 nanometre büyüklüğe sahip olan virüsün en belirgin özelliği etrafındaki değneğe benzeyen çıkıntılarıdır. Bu özelliğiyle mikroskop altında güneşin taç küresine (Latince: corona) benzediği için koronavirüs adını almıştır.

Ulusal Biyoteknoloji Grubu'nun yaptığı açıklama, bir umut ışığı oldu. Koronavirüse karşı yeni yapılan tıbbi çalışmayla önemli bir adım atıldı. Hastalıktan kurtulanlardan alınan antikorlar 10 hasta için kullanıldı, hastaların durumlarında iyileşme gözlemlendi. Hastalıktan kurtulanların kanlarındaki antikorların virüsü yok ettiği belirlendi. Hastaların vücut sıcaklığı düşmeye başladı, hayati fonksiyonları önemli gelişme gösterdi.

Peki yeni türü nedir ?

Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ya da kısaltmasıyla SARS-CoV-2, Aralık 2019'da varlığını belirten pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüs. Virüsün insandan insana bulaştığı ve Çin'den başka diğer ülkelerden gelen raporlar sonucu bulaşma hızının Ocak 2020 ortalarında daha da hızlandığı görülmüştür. Virüs, 2019-2020 Vuhan zatürre salgını sırasında zatürre olan bir hastada, pozitif bir örnek üzerinde yapılan nükleik asit testinden sonra genomik olarak dizildi. Virüsün kuluçka dönemi (bulaşmasından semptomların oluşmaya başladığı süre) 2 ila 24 gün arasındadır ve bu dönemde de virüs bulaşıcıdır.
Genel özellikler

• Büyüklük 26-32 kilobaz
• Konak Hayvanlar
• Sınıflandırma
• UVTK sınıflandırması
• Takım Nidovirales
• Familya [[Coronaviridae]]
• Alt familya 229E NL63 HKU1 OC43 MERS-CoV SARS-CoV

Ocak 2020'de, salgını araştıran sağlık komisyonu ekibi başkanı Zhong Nanshan'a göre Çin'in Guangdong eyaleti'nde, insandan insana bulaşma doğrulandı.Şu anda yeni virüs için spesifik bir tedavi mevcut değildir, ancak mevcut anti-virallerin kullanılabilme ihtimali olabilir. Çin bilim insanları hastalığa dair bir aşı üretmiş olmakla birlikte bu konudaki klinik insan çalışmalarının Nisan ayında başlayacağı öngörülüyor.

Vuhan'da ortaya çıkan virüs tanımlandığı ilk dönemlerde çıkış yerine izafeten Vuhan koronavirüsü adıyla anılmaya başlandı. 2003'te benzer bir salgına sebep olan SARS koronavirüsünün yeni bir türü olduğu tespit edildiğindeyse 2019 yeni koronavirüsü olarak adlandırılarak 2019-nCoV kısaltması kullanılmaya başlandı. Dünya Sağlık Örgütü virüsün resmî adını şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ve kısaltmasını ise SARS-CoV-2 olarak belirledi.

Viroloji

Enfeksiyon
İnsandan insana bulaştığı ve öksürük gibi hava yolu ile yayıldığı doğrulanmıştır.

Konak
Araştırmalara göre insanlara ilk bulaşma yöntemi kesin değildir.

Biyolojik yapısı
Diğer koronavirüsler gibi SARS-CoV-2 de S (spike), E (envelope), M (membrane), and N (nucleocapsid) proteinler olarak bilinen dört yapısal proteine ​​sahiptir. N proteini RNA genomunu tutar ve S, E ve M proteinleri birlikte viral zarfı oluşturur. Spike proteini konakçının hücre zarına yapışmasına neden olmaktadır.

Video Kaynak:webtekno

Semptomlar

Bildirilen semptomlar vakaların %90'ında ateş, %80'inde yorgunluk ve kuru öksürük, %20'sinde nefes darlığı ve %15'inde solunum sıkıntısı içeriyordu. Göğüs röntgeni her iki akciğerde de belirti vermiştir. Hayati belirtiler hastaneye yatırılanların kabulü sırasında genellikle kararlıydı. Kan testleri genellikle düşük beyaz kan hücresi sayımı göstermiştir.

Hastalık Korunma Ve Kontrol Merkezleri'ne (CDC) göre tüm semptomların yanı sıra bir hastanın SARS-CoV-2 yönünden değerlendirilmesi için hastalığı laboratuvarca kanıtlanmış, Hubei Eyaleti'ne seyahat etme hikayesine sahip veya semptomlarla birlikte hastaneye yatırılması gereken hastaların Çin'e ziyaret etmiş olması gibi epidemiyolojik kriterler de göz önüne alınıyor.Bu kriterleri sağlamayan fakat şiddetli hastalık belirtisine sahip ve etiyolojisi belirlenememiş vakaların da yeni koronavirüs açısından değerlendirilmesi gerekebiliyor

Keşif 

Koronavirüsler 1960'larda keşfedildi. İlk keşfedilmiş virüsler arasında tavuklarda görülen infeksiyöz bronşitis virüsü ile soğuk algınlığı semptomları gösteren insan hastaların burun boşluklarından alınmış ve insan koronavirüsü 229E ve OC43 olarak isimlendirilmiş iki virüs türü yer almaktadır.İlerleyen zamanlarda aralarında 2003'te keşfedilen SARS koronavirüsü, 2004'te belirlenmiş HCoV NL63, 2005'te teşhis edilmiş HKU1, 2012'de fark edilmiş MERS-CoV ile Wuhan kökenli CoVID-19'un da yer aldığı pek çok yeni koronavirüs türü keşfedilmiştir.Bu virüslerin çoğu ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır.

Yetişkinlerde ve çocuklarda görülen nezle vakalarının önemli bir kısmında koronavirüslerin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Bu virüs grubu, ateş ve bademciklerin büyümesi gibi semptomlara neden olmakta ve en çok kış ve erken baharda nezleye yol açmaktadır.Bunlara ek olarak koronavirüsler zatürre ile bronşite (viral veya ikincil bakteriyel) neden olabilirler.

7 adet farklı insan koronavirüsü bulunmaktadır:

• İnsan koronavirüsü 229E (HCoV-229E)
• İnsan koronavirüsü OC43 (HCoV-OC43)
• SARS-CoV
• İnsan koronavirüsü NL63 (HCoV-NL63, Haven koronavirüsü)
• İnsan koronavirüsü HKU1
• MERS koronavirüsü (MERS-CoV)
• Yeni koronavirüs (CoVID-19)

HCoV-229E, -NL63, -OC43, ve -HKU1 virüsleri dünya çapında insan nüfusu arasında çocuklarda ve yetişkinlerde solunum yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır.

CoVID-19, MERS-CoV ve SARS-CoV bulaşmış hastaların gösterdiği karakteristik özellikler ise ;

CoVID-19* MERS-CoV SARS-CoV

• Demographic
• Tespit tarihi Aralık 2019 Haziran 2012 Kasım 2002
• Tespit yeri Vuhan, Çin Cidde, Suudi Arabistan Guangdong, Çin
• Yaş ortalaması 49 56 39.9
• Yaş aralığı 21–76 14–94 1–91
• Erkek:kadın oranı 2.7:1 3.3:1 1:1.25
• Tespit edilmiş vaka 835† 2494 8096
• Vaka ölüm oranı 25† (2.9%) 858 (37%) 744 (10%)
• Sağlık çalışanları 16‡ 9.8% 23.1%
• Semptomlar
• Ateş 40 (98%) 98% 99–100%
• Kuru öksürük 31 (76%) 47% 29–75%
• Dispne 22 (55%) 72% 40–42%
• İshal 1 (3%) 26% 20–25%
• Boğaz ağrısı 0 21% 13–25%
• Mekanik ventilasyon 9.8% 80% 14–20%
• *: Semptomlar ilk 41 hastayı içerir. †: 23 Ocak 2020 tarihli bilgi.
• ‡: 21 Ocak 2020; diğer bilgiler de 21 Ocak 2020.

Şiddetli akut solunum yolu sendromu (SARS), insanlarda SARS koronavirüsünün neden olduğu bir solunum yolu sendromudur. 2002 ile 2003 yılları ​​arasında Hong Kong'dan yayılan SARS salgını neredeyse pandemi haline gelmiş ve dünya çapında 8422 vaka ve 1524 ölüme yol açmıştır. Dünya Sağlık Örgütü ölüm oranını %10,9 olarak açıklamıştır

Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS), ilk olarak 2012 yılında Suudi Arabistan'da tespit edilmiş, MERS-CoV'un yol açtığı bir koronavirüs enfeksiyonudur. Bu virüsün bulaştığı hastaların %36'sı hayatını kaybetmektedir. Nefes darlığı, öksürük ve ateş hastalığın en önemli belirtileri arasındadır. Bazı bünyeler hastalığı hafif belirtilerle atlatabilir. Hastalıktan kurtulanların virüsü bulaştırma riski yoktur.

Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 veya CoVID-19 veya Vuhan koronavirüsü, ilk olarak 2019'da bildirilmiş, Çin'in Vuhan kenti kökenli bir virüstür. İnsandan insana bulaşabilen virüsün bulaşma hızı 2020 yılının Ocak ayı ortalarında hızlanmıştır. Virüsün kuluçka dönemi 27 gündür. Virüsün bulaştığı bireylerde görülen ölüm oranının %3'ün altında olduğu tahmin edilmektedir.

2019-2020 koronavirüs salgını ile mücadele eden Çin aşı çalışmalarına devam etmektedir. Rusya ise aşı çalışmalarına destek veren ilk ülke olmuştur.7 Mart 2020 tarihi itibariyle 104,025 vaka, 3526 ölüm ve 58,527 tahliye gözlenmiştir.

Evrim

Koronavirüslerin en son ortak atası (ESOA) MÖ 8000 civarına tarihlenir.Buna rağmen koronavirüslerin çok daha eski olabileceği de düşünülür. Alphacoronovirus, Betacoronavirus, Gammacoronavirus, ve Deltacoronavirus cinslerinin ESOA'ları sırasıyla MÖ 2400, MÖ 3300, MÖ 2800 ve MÖ 3000'e dayanmaktadır. Sıcakkanlı ve uçabilen, kuş ve memeli gibi omurgalıların ideal konaklar olduğu ve koronavirüs evriminde ve yayılmasındaki ana faktörleri oluşturduğu düşünülür. Alphacoronovirus ve Betacoronavirus için yarasalar, Gammacoronavirus ve Deltacoronavirus için ise kuşlar ideal genetik kaynaktır.

Taksonomi

• Cins: Alphakoronavirus; tipik tür: Alphacoronavirus 1
• Cins Betacoronavirus; tipik tür: Murin koronavirüsü (diğer türler; SARS ve 2019-nCoV)
• Cins Gammacoronavirus; tipik tür: Kuş koronavirüsü
• Cins Deltacoronavirus; tipik tür: Bulbul coronavirus HKU11

CORONA VİRÜS BELİRTİLERİ NELERDİR?

Virüse yakalananlarda önce yüksek ateş başlıyor. Ardından kuru öksürük şikayetleri gözleniyor. Bir haftanın sonunda ise nefes darlığı sorunları ortaya çıkıyor.Çin'de bazı hastaların hastanede uzun süreli tedavi altına alınması gerekmişti.

Ancak şu an eldeki bilgiler sadece hastaneye kaldırılan ağır hastaların yaşadıklarıyla sınırlı. Virüse yakalanıp daha hafif bir şekide atlatan olup olmadığı konusunda detaylı bir bilgi henüz yok.
Koronavirüs orta derece soğuk algınlığından, ölüme varacak semptomlara yol açabiliyor.

CORONA VİRÜSÜN TEDAVİSİ VAR MI?

Şimdilik tedavilerde temel prensipler uygulanıyor. Hastanın bağışıklık sistemi virüsle mücadelesini yenene kadar vücut fonksiyonlarının işler halde tutulması, nefes desteği sağlanıyor.

Bilim insanları virüse karşı aşı geliştirme çalışmalarına da devam ediyor. Yıl sonuna kadar aşının insanlar üzerinde denenmesi planlanıyor.

Corona Virüs Korunma Yolları

Ocak 2020’den itibaren ülkemiz ve dünya gündeminde ön sıraya yerleşen Coronavirus bugüne kadar, 46 ülkede, 83.000 kişide görüldü. Seyrinin ve ölüm oranlarının net görülebilmesi, tedavi yollarının olması nedeniyle korkulacak bir hastalık değildir. Alacağınız önlemler sizi koruyacaktır. Panik değil önlem kurtarır.

Hastalık ilk olarak Çin’in Hubei Eyaleti, Wuhan şehrinde, 31 Aralık 2019’da bildirilmiş ve bugüne kadar 46 ülkede daha görülmüştür.

Vakalar ateş, solunum sıkıntısı ve kuru öksürük şikâyetleri ile gelerek görüntüleme ve laboratuvar incelemeleri ile doğrulanmaktadır.

Şu ana kadar bildirilen ölüm vakaları genellikle ileri yaştaki bireyler ya da eşlik eden sistemik hastalığı olan bireyler olmuştur. Genel ölüm oranı % 2 civarındadır. 9 yaşın altında ölüm yoktur, 50 yaşın altında ise oran binde dörttür.

Bugüne kadar doğrulanmış vakalar çoğunlukla Çin’den bildirilirken son günlerde Çin’deki vakaların iki katı diğer ülkelerden bildirilmektedir.

Hastalık insandan insana bulaşma özelliğine sahiptir. Bulaşma hızı suçiçeği hastalığında olduğu gibi yüksek değildir.

Esas olarak damlacıkla bulaştığı için hasta kişi ile bir metre mesafe gibi yakın temas gerektirir.

Hastalık bulaştıktan sonra ateş ve solunum sıkıntısı gibi belirtilerin ortaya çıkması için gereken süre 2-20 gün arası değişmektedir ama genellikle 14 gün içindedir.

Coronavirüs, hasta kişilerin hapşırık ve öksürük ile havaya saçtığı damlacıklardan bir metre çevresindeki kişilere, havadaki damlacıkların solunumla alınması veya damlacıkların yere inerken düştüğü yüzeylere (kapı kulpu, asansör düğmesi gibi) dokunulmasıyla, ellerle ağız ve gözlere dokunulmasıyla bulaşabilir.

Kaynak; Anadolu ajansı

Korunma yolları

Sağlıklı kişilerin açık havaya çıktıkları zaman maske ile solunum yollarını kapatmaları koruyucu değildir.

Alerjik bile olsa öksürük, hapşırığı olan ve ateşli kişilerin toplu alanlara girecekleri zaman maske kullanmaları çok daha önemlidir.

Kapalı alanlarda çok sayıda kişi ile bir arada bulunacak kişilerin maske takmaları, olası hasta ile karşılaşma açısından anlamlı olabilir.

Yüzeylerden bulaşmanın önemi daha çok anlaşıldığı için evinden dışarı çıkan herkesin ortak alanlarda yüzeylere dokunduktan sonra yüz, göz ve ağızlarına dokunmamaya özen göstermeleri çok önemlidir.

Dışarda zaman geçiren herkesin sık sık ellerini yıkamaları, su ve lavaboya ulaşamama durumunda alkol ile (en kolay bulunan % 60’lık kolonya) el dezenfeksiyonu yapmaları, hasta kişilerle karşılaştıkları zaman daha çok ellerini yıkamaları koruyucudur.

Ilık su ile boğaz gargarası yapılması ve bol ılık sıvı tüketilmesi virüsün yerleşmesini engelleyebilir.

İyi beslenme, açık havada bulunma, kapalı alanların havalandırılması, egzersiz, uyku düzenine dikkat edilmesi genel sağlığın artması ve virüsün yerleşmesinin azalmasına etki eder.

Dar alanda bulunmayı arttırdığı için mümkün olduğunca asansör yerine merdiven kullanımı daha güvenlidir.

Hastalık belirtileri başladığı zaman mutlaka sağlık kuruluşuna başvurmak giderken de maske takmak çok önemlidir

Virüs nedir ?

Virüs, sadece canlı hücreleri enfekte edebilen ve böylece replike olabilen mikroskobik enfeksiyon etkenleri. Virüsler: hayvanlardan ve bitkilerden, bakterilerin ve arkelerin de içinde bulunduğu mikroorganizmalara kadar her türlü canlı şekillerine bulaşabilirler.

Dmitri Ivanovsky 1892 yılında bir makalede tütün bitkisine bulaşan bakteri olmayan etkenleri açıkladığından ve Martinus Beijerinck'in 1898 yılında tütün mozaik virüsünü keşfetmesinden beri, 5,000 civarında virüs türü detaylı bir şekilde tarif edilse de milyonlarca türde virüs vardır. Virüsler yeryüzündeki hemen her ekosistemde bulunan biyolojk varlığın en bol türüdür. Virüslerle ilgilenen bilime viroloji denir ve mikrobiyolojinin alt uzmanlık alanıdır.


Virüsler, enfekte hücre içerisinde veya enfeksiyon sürecinde, virionlar ve bağımsız viral parçacıklar halinde bulunabilir. Bir virüsün tüm yapılarını barındıran tek bir virüs partikülüne virion ya da viryon denir ve iki ya da üç parçadan oluşur: (i) DNA veya RNA'dan sadece birisi olabilen viral genom ve genetik materyali taşıyan büyük moleküller; (ii) genetik materyali saran, koruyan ve başka işlevleri de olan kapsid denilen bir protein tabakası, (iii) protein tabakayı saran lipit bir zarf. Virüs parçacıkları sarmal (helikal), kübik veya karmaşık (kompleks) morfolojilerde olabilmektedirler. Virionlar ışık mikroskobuyla görülemeyecek kadar küçük yapıdadırlar. Ortalama bir virion ortalama bir bakterinin yüzde biri büyüklüğündedir.

Yaşamın evrimsel tarihinde virüslerin menşei açıklanamamıştır. Bazıları, hücreler arasında hareket edebilen DNA parçacıkları olan plazmidlerden, bazıları da bakterilerden evrimleşmiş olabilir. Evrimde, virüsler genetik çeşitliliği arttıran yatay gen transferinde önemli bir araçtırlar.  Virüslergenetik materyal taşıdıkları, üredikleri ve doğal seçilime uğradıkları için bazıları tarafından canlı kabul edilirler. Ancak canlı olarak kabul edebilmek için gerekli bazı anahtar özellikleri (ör. hücre yapısı) taşımadıkları için virüslere "yaşamın kıyısındaki organizmalar" ve kopyalanıcılar denilmiştir,

Virüsler birçok yolla yayılırlar; bitkilerde virüsler genellikle yaprak bitleri ve bitki özsuyu ile beslenen Böcekler tarafından bitkiden bitkiye aktarılırken, hayvanlarda kan emici haşerat tarafından aktarılırlar, bu hastalık taşıyan organizmalara vektörler denilir. Grip virüsleri solunum yoluyla yayılım gösterirler. Norovirüs ve rotavirüs viral kaynaklı gastroenteritin en bilindik etkenlerindendir ve fekal-oral bulaş yoluyla ve insandan insana temas ile, su ve yiyeceklerle bulaşırlar. HIV cinsel temas yoluyla ve enfekte kanla temas yoluyla bulaşan ciddi bir etkendir. Virüsün enfekte edebildiği hücrelere "konak" hücre denir ve konak türü geniş veya dar olabilir, bunu virüsün "konak özgüllüğü" belirler.

Hayvanlarda viral enfeksiyonlar genelde immun sistemin uyarılaması ve enfeksiyona neden olan virüsün ortadan kaldırılması ile sonuçlanır. Bağışıklık tepkileri aynı zamanda aşı ile de uyarılabilir, bu durum belirli viral ajanlara karşı yapay bir bağışıklık kazandırır. Bununla beraber AIDS ve viral hepatit etkeni olan bazı virüsler immun yanıttan kaçarlar ve kronik enfeksiyonlara yol açarlar. Antibiyotikler virüslere karşı etki etmezler ancak virüslere etki edebilen bazı antiviral ilaçlar geliştirilmiştir.

Virüsler ve canlı hücreler, DNA veya RNA, ve proteinler gibi ortak bileşiklere sahiptirler. Lakin biyokimyacı Wendel Stanley'nin tanımına göre virüsler biyolojik moleküllerden "basit" oluşumlardır. Organik moleküllerin kendi kendilerine yapısallaşma özeliklerinin bir sonucudurlar ve dolayısıyla canlı sayılmazlar. François Jacob da virüsler hakkında "bir kültür ortamına yerleştirildiklerinde virüslerin bir metabolik faaliyeti yoktur, enerjiyi ne üretebilirler ne de kullanabilirler, ne büyür ne çoğalabilirler, canlıların bu ortak özelliklerinden hiçbiri yoktur onlarda" der. Virüsler ancak canlı bir hücrenin enzimlerini kullanarak çoğalabilirler. Ayrıca, virüsler DNA veya RNA'dan birine sahip olsalar da, canlı hücrelerde olduğu gibi bunların ikisi birden yoktur.

Öte yandan son yıllarda yapılan yeni keşifler virüslerin canlılığı hakkındaki tartışmayı yeniden gündeme getirmiştir. Amipleri enfekte eden Mimivirüsün 1200 geni vardır, ki bu rakam bazı bakterilerin gen sayısından daha fazladır. Bu virüslerin genleri arasında normalde virüslerde bulunmayan, canlı hücrelerde bulunan 30 kadar gen vardır, örneğin protein sentezi ve DNA tamirinden sorumlu enzimleri kodlayan genler.

Virüslerin canlı olup olmadığı tartışması sürmektedir. Sorunun cevaplandırılması için "hayat nedir?" sorusunun cevabı gerekmektedir. Zooloji ve botaniğe dayalı kıstaslara göre virüsler canlı değildir. Ancak, bu çıkarım canlı olduğu kabul görmüş varlıkların özelliklerinden genelleme yaparak elde edilmiştir ve yıllar boyunca keşfedilmiş, gittikçe daha küçük canlı türlerini göz önüne alarak sürekli değiştirilmiş tanımlara dayalıdır. Eğer hayat temel ilkelere göre tanımlanırsa, canlılığın en temel kıstası çoğalma yeteneğidir. Virüsler çoğalabildiklerine göre canlı oldukları, veya konak hücreler olmadan çoğalamadıkları için canlı olmadığı iddia edilebilir. Öte yandan pek çok canlı da diğer canlıların ürettiği gıdalar olmadan ne büyüyebilir ne çoğalabilir. Virüslerin canlı olup olmadığı kullanılan hayat tanımına bağlıdır.

Hayatı yahut canlılığı tanımlarken Alman bilim adamı Hoimar von Ditfurth şu yorumu yapmıştır:

"Amerikalı biyokimyacı ve Nobel Ödülü sahibi Melvin Calvin'in bilimsel bir yazısından aktarılmış 'canlılık:düzenli enerji dönüştürme mekanizmasına ilişkin bilgiyi başka bir özdeş sisteme aktarabilme yeteneği' tanımı, içinden çıkılmazlığıyla aslında sorunun güçlülüğünü ortaya koyuyor. Canlı olmayan ile canlı olanı birbirinden ayırt etmeye kalkışmak, aslında doğaya kendisinde bulunmayan bir duruma ilişkin dıştan bir 'müdahale' ve bu müdahaleye bağlı bir kavram getirme anlamına gelmektedir. Gerçekten de böyle bir girişim doğaya kendisinin tanımadığı sınırları yerleştirmekle eş anlamlıdır. Aslında bu türden sınırların gerçekte karşılığı bulunmayan yapay sınırlar oldukları kesindir. Doğanın o sayısız olayları ve süreçleri karşısında derli toplu bir bakış edinebilmek ve kolaylık sağlayıcı sınıflandırmalar yapabilmek için doğaya dıştan aklın bulunduğu ayırıcı çizgiler yerleştirmek, Dünya'yı gerçekte bulunmayan enlem ve boylam çizgilerine bölmekten hiç farklı değildir. Yön bulmamıza yardımcı olan ve coğrafî alanlar ya da noktalarda nereleri kastettiğimizi kolaylıkla belirtmemizi sağlayan haritalar üzerindeki bu kavramsal çizgileri hiç kimsenin kalkıp da söz konusu bölgelerin doğal bir özelliğini algılayabileceği gibi, bu çizgileri de o bölgelerde aramak kimsenin aklına gelmeyecektir.

Sınıflandırma ve adlandırma, virüslerin benzer ya da farklı özellikleri dikkate alınarak yapılmaktadır. 1962'de, André Lwoff, Robert Horne, ve Paul Tournier linnean hiyerarşik sistemi baz alan ilk virüs sınıflandırma şeklini geliştirmişlerdir. Bu sistem şube, sınıf, takım, aile, cins, ve tür sınıflantırmasını temel alır. Virüslerin genom türlerini baz alan gruplandırmalar da yapılmıştır. Sonraları Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi (UAVTK) kuruldu. Ancak virüsler şube ve sınıf olarak sınıflandırılmadı, bunun nedeni küçük genomları ve yüksek oranda mutasyona uğramaları nedeniyle yaşanan zorluklar sebebiyle takımın ötesinde tanımlamaya geçilmemesidir. Geleneksel hiyerarşiyi desteklemek için Baltimore Sınıflandırması kullanıldı.

Şu andaki sınıflandırmayı Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi geliştirdi ve aile bütünlüğünü korumak için virüs ailelerinin özelliklerine ağırlık veren bir rehber yayınladı. virüsleri sınıflandırmak için uluslararası birleşik bir taksonomi kuruldu. 9. UAVTK raporunda viral taksonların dallanma hiyerarşisinde en düşük takson grubu olarak virüs türü kavramı tanımlanmıştır.Ancak günümüzde virüsleri ve virüs çeşitliliğinin sadece çok küçük bir bölümü incelenmiştir.

Genel taksonomik yapı aşağıdaki gibidir:

Takım (-virales)
Aile (-viridae)
Alt aile (-virinae)
Cins (-virus)
Tür (-virus)
Mevcut (2013) UAVTK taksonomisi, 7 takımdan oluşur, Caudovirales, Herpesvirales, Ligamenvirales, Mononegavirales, Nidovirales, Picornavirales, and Tymovirales. Komite alt tür, suş ve izolatlar arasında resmi bir ayrım yapmamaktadır. Toplamda 7 takım, 103 aile, 22 alt aile, 455 cins, 2,827 civarında tür vardır ve 4,000'den fazla tip henüz sınıflandırılmamıştır.

Nobel ödüllü biylog David Baltimore, Baltimore sınıflandırma sistemini geliştirmiştir. UAVTK sınıflandırma sistemini, modern sınıflandırma sistemleri ve Baltimore sınıflandırma sistemini bağdaştırarak yapmıştır.

Baltimore sınıflandırması viral mRNA sentezini temel alan bir sınıflandırmadır Virüsler genelde genomlarıyla sentez ettirdikleri proteinleri kullanarak kendilerini replike ettirirler. Viral genom çift iplikçikli (çi) veya tek iplikçikli (ti) olabileceği gibi DNA ya da RNA da olabilir, bazı virüslerde ters transkriptaz enzimi varken bazılarında da bu enzim yoktur. Ek olarak tiRNA virüsleri pozitif yönelimli ya da negatif yönelimli olabilirler, pozitif yönelimli virüslerin genomlarına enfektif genom denmektedir. Bu sınıflandırma virüsleri yedi grupta toplamıştır:

Bu gruplar aşağıdaki gibidir:

I: çiDNA virüsleri (örneğin Adenovirüsler, Herpesvirüsler, Poksvirüsler)
II: tiDNA virüsleri (+ iplikçikli veya "yönelimli") DNA (örneğin Parvovirüsler)
III: çiRNA virüsleri (örneğin Reovirüsler)
IV: (+) tiRNA virüsleri (+ iplikçikli veya "yönelimli") RNA (örneğin Pikornavirüsler, Togavirüsler)
V: (−) tiRNA virüsleri (− iplikçikli veya "yönelimli") RNA (örneğin Ortomiksovirüsler, Rabdovirüsler)
VI: tiRNA-RT virüsleri (+ iplikçikli veya "yönelimli") Hayat döngüsü içerisinde DNA aracılı RNA kullanır (örneğin Retrovirüsler)
VII: çiDNA-RT virüsleri (örneğin Hepadnavirüsler)

Parazitik canlıların faydalandığı diğer canlılara konak denir. Virüsler zorunlu parazitlerdir, replikasyon yoluyla çoğalırlar ve replikasyon yapabilmek için konak hücreye gereksinim duyarlar.

Diğerlerini göz önünde bulundurursak virüsler yeryüzünde bugüne kadar en bol biyolojik çeşitliliğe sahip gruptur. Hayvanlar, bitkiler, bakteriler, arkeler ve mantarlar gibi yaşam biçimlerinin her türünü enfekte edebilirler. Bununla birlikte, farklı virüs tipleri bu yaşam biçimlerinin sadece sınırlı bir aralığına bulaşabilir ve virüs enfeksiyonları türe özeldir. Bu özgüllük canlı türü düzeyinde olduğu gibi hücresel düzeyde de olabilir. Örneğin smallpox virüsü sadece insan türünü enfekte edebilir ve dar bir konak aralığı olduğu söylenebilir.Kuduz virüsü gibi bazı virüsler, memelilerin birçok türünü enfekte edebilir ve buvirüslerin geniş bir konak yelpazsesi olduğu söylenebilir.Bitki virüslerinin ve diğer hayvan virüslerinin birçoğu insanları enfekte etmez. Bazı bakteriyofajlar sadece bir bakteri suşunda enfeksiyona neden olurlar ve faj tiplendirilmesi bakteriyel hastalıkların kaynaklarının araştırılmasında kullanılabilen bir yöntemdir.

Virüsler konak hücrede hayati metabolik yolları kullandıkları için, genel olarak konak hücrede toksik etkilere neden olan ilaçlar kullanılmak durumundadır. Viral hastalıklarda en etkili medikal yaklaşım enfeksiyona bağışıklık sağlamak aşılama yapmak ve seçici olarak viral replikasyonu engelleyen antiviral ilaçlardır.

Aşılama virüs enfeksiyonlarından korunmada etkili ve ucuz bir seçenektir. Aşı uygulamaları virüslerin keşfinin de öncesinde uygulanmakta idi. Aşılamanın keşfi çocuk felci, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık gibi hastalıkların morbiditeleri (hastalık) ve mortalitelerinde (ölüm) dramatik bir düşüşe neden olmuştur. Çiçek hastalığı enfeksiyonları eradike edilmiştir. Aşılamalar insanlarda halihazırda 13'ün üzerinde viral enfeksiyonun önlenmesinde ve daha fazlası hayvanlardaki viral enfeksiyonların önlenmesinde kullanılmaktadır. Aşılar viral proteinleri ya da zayıflatılmış veya öldürülmüş virüsleri (antijenler) içerebilir. Virüslerin zayıflatılmış (attenüe) formlarını içeren canlı aşılar, hastalığa neden olmazlar ancak yine de bağışıklık sağlarlar. Canlı aşılar, bağışıklık sistemi zayıf insanlarda tehlikeli olabilirler çünkü bu insanlarda virüs zayıflatılmış bile olsa hastalığa yok açabilir. Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği teknikleri alt ünite aşıların üretilmesi için kullanılmıştır. Bu aşılar sadece virüsün kapsid proteinlerinden yapılmaktadır. Hepatit B aşısı bu aşılara bir örnektir. Alt ünite aşıları bağışıklık sistemi zayıf insanlarda güvenle kullanılabilirler çünkü hastalığa neden olmazlar. Sarı humma virüsü aşısı, 17D olarak bilinen canlı-attenüe bir suştur, muhtemelen üretilen en güvenli ve etkili aşıdır.

Antiviral ilaçlar genellikle virüslerin yanlışlıkla kendi genomları ile birleştirdiği nükleosit analoglarıdır (Sahte DNA yapıtaşı). Virüsün yaşam döngüsü durdurulur çünkü yeni sentezlenen DNA inaktiftir. Örneğin herpes simpleks virüs enfeksiyonları için kullanılan bir nükleosit analoğu olan asiklovir ve HIV ve hepatit B virüs enfeksiyonlarında kullanılan lamivudin. Asiklovir en eski ve en sık reçete edilen antiviral ilaçların biridir. Kullanılan diğer antiviral ilaçlar virüs yaşam döngüsünün çeşitli evreleri hedefler. HIV, enfeksiyöz forma geçebilmek için HIV-1 protease denilen proteolitik bir enzime gereksinim duyar. Bu enzimi inaktive etmek için proteaz inhibitörleri adı verilen geniş bir ilaç grubu vardır.

Hepatit C'ye neden olan RNA virüslerinin oluşturduğu enfeksiyonların %80'i kronik seyirlidir ve hastalar tedavi edilmezlerse karaciğerlerinin kalan kısımları da enfekte olur, etkili bir tedavi için interferon ile kombine şekilde nükleozid analogu bir ilaç olan ribavirin kullanılır. Benzer bir strateji kullanarak, kronik hepatit B taşıyıcılırını tedavi etmek için lamivudine geliştirilmiştir.
Virüslerin neden olduğu yaygın insan hastalıklarının örnekleri arasında, soğuk algınlığı, grip, su çiçeği ve uçuk yaraları gibi hastalıkların yanı sıra ebola virüs hastalığı, AIDS, tavuk vebası (kuş gribi) ve SARS gibi pek çok ciddi hastalıklar da bulunmaktadır. Virüsün hastalık yapabilme yeteneği virulans olarak adlandırılmaktadır. Diğer hastalıkların oluşumunda da virüslerin muhtemel bağlantıları araştırılmaktadır, örneğin insan herpesvirüs 6 (HHV6) nın multipl skleroz ve kronik yorgunluk sendromu gibi sinirsel hastalıklarda rol oynadığı düşünülmektedir. Önceleri bornavirüslerin, atlarda nörolojik hastalıklara ve insanlarda psikiyatrik hastalıklara neden olduğu düşünülmekteydi.

Virüsler virüsün türüne göre değişebilen farklı mekanizmalar ile hastalığa neden olurlar. Hücresel düzeyde etkileri, hücreler parçalanarak ölebilir çok hücreli organizmalarda, yeterli sayıda hücre ölürse, etkiler bütün organizmaya yayılmaya başlar. Bazı virüsler organizmada nispeten zararsız gibi bulunmalarına rağmen hastalık yaparak sağlığın ve homeostazın bozulmasına neden olabilirler. Örneğin herpes simpleks virüsü insanda zararsız şekilde bulunur ancak bağışıklığın baskılandığı durumlarda iktif hale gelerek uçuklara neden olabilir, bu duruma gizli (latent) enfeksiyon denir ve herpes virüslerin karakteristik özelliklerindendir, buna benzer başka virüsler da vardır örneğin Epstein–Barr virüsü glandüler ateşe neden olur, varisella zoster virüsü su çiçeği ve zonaya neden olur. Birçok insan herpesvrusların en az bir türü ile enfektedir.Ancak latent virüsler bazen yararlıdırlar, mesela virüsün varlığı yersinia pestis bakterisi gibi bazı bakterilere karşı bağışıklığı arttırabilir.

Bazı virüsler hayat boyu kronik enfeksiyonlara neden olurlar, bu virüsler konağın savunma mekanizmalarına rağmen vücutta çoğaltmaya devam ederler. Buna en iyi örnek hepatit B ve hepatit C virüsleridir . Kronik olarak hasta insanlar taşıyıcı olarak adlandırılırlar ve enfeksiyöz virüsün rezervuarlarıdır. Taşıyıcıların oranının yüksek olduğu toplumlarda, hastalığın endemik olduğu söylenir.
Virüsler insan ve diğer türler için kanser nedenlerinden biridir. Viral kanserler enfekte kişilerin ya da hayvanların az bir kısmında meydana gelir. Kanser virüsleri DNA ve RNA virüslerini barındıran bir virüs grubudur, tek tip bir "onkovirüs" yoktur,onkovirüs grubunda birçok aileden etken vardır. Kanser gelişimini etkileyen çeşitli birçok faktör vardır konak bağışıklığı ve virüsün konakta mutasyon geçirmesi bunlardan ikisidir. Virüslerin bazı türleri ve bazı genotiplerinin insanlarda kanserlere neden olduğu kabul edilmektedir, bunlardan bazıları insan papilloma virüsü, hepatit B virüsü, hepatit C virüsü, Epstein–Barr virüs, Kaposi sarcoma-bağlantılı herpesvirüs ve İnsan T-lenfotropik virüs. İnsan kanserlerinde en çok rastlanan virüs ise polyomavirüstur (Merkel cell polyomavirüs) bu virüs Merkel hücre karsinoması adı verilen cilt kanserlerine neden olur. Hepatit virüsleri hepatosellüler karsinomlara yol açan kronik enfeksiyonlara neden olurlar. İnsan T-lenfotropik virüsü tropikal spastik paraparezilere ve yetişkin T-hücresi lösemilerine yol açar. İnsan papillomavirüsleri serviks, cilt, makat ve penis kanserlerine neden olurlar.Merkel hücre polyomavirüsü, SV40 ve fare polyomavirüsleri yakın ilişkili virüslerdır ve 50 yıldan uzun bir süredir kanser virüslerinin hayvan modeli olarak kullanılırlar.

Ehliyet sınıfları nelerdir?

 Yeni ehliyet sınıflarındaki en önemli değişiklik, araçlara takılan ek yüklerle ilgili yeni düzenlemelerin yapılmış olmasıdır. Belli sınırlar dahilden takılacak römorklara göre ehliyet sınıfları çeşitlenmiştir. Bu kadar ehliyet sınıfı çeşidi olmasının temel sebebi budur.

- Bazı ehliyet sınıflarında yaş sınırları değiştirilmiştir. Bazı ehliyet sınıflarına ise deneyim şartı getirilmiştir.

- Eskiden B sınıfı sürücüler minibüs sürebiliyordu. İlk defa ehliyet alacaklar direk minibüs kullanamayacak ve deneyim şartı aranacak.

- MOPED sürücüleri için yaş sınırı 16'ya düşürülmüştür ve tüm sınıflar MOPED kullanabilecekler. (M sınıfı)

- Motorsiklet grubu eskiden A1, A2 iken yeni düzene göre M, A1, A2 ve A ehliyet sınıfları getirilmiştir.

-H sınıfı ehliyet kaldırılmış olup, kişinin engel durumu ehliyetinde belirtilecektir.

- Otomatik vites ehliyeti getirildi. Böylece ilk defa ehliyet alacaklar dilerlerse otomatik vites ehliyet için başvuru yapabilecek. Fakat otomatik olmayan vitesli otomobil süremeyecektir. Otomatik Vites olmayan otomobil yani B sınıfı ehliyet sürenler ise yeni ehliyet sınıfı almadan otomatik vitesli otomobil sürülebilir.

- Ehliyet sınıfları aşağıda gibidir.

- 2016 öncesi ehliyet sınıfının yeni ehliyet sınıfına dönüşümü

M sınıfı sürücü belgesi nedir? M sınıfı sürücü belgesi için yaş sınır kaçtır?
MOPED yani motorlu bisiklet kullanacakları verilecektir. 2, 3 ve 4 tekerlikli olabilir.

Yaş sınırı 16 olarak belirlenmiştir.

Motorbisiklet(MOPED) olarak tanımlanan araçları tüm ehliyet sınıfları kullanabiliyor. Fakat hiç ehliyeti olmayan bir kişi kullanamıyor. Kullanabilmesi için en az M sınıfı ehliyet alması gerekir.

 Yönetmelikte:

"Azami hızı saatte 45 kilometreyi, içten yanmalı motorlu ise silindir hacmi 50 santimetreküpü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen iki tekerlekli motorlu bisiklet şeklinde ifade edilmektedir."

A1 sınıfı sürücü belgesi nedir? A1 için yaş sınırı kaçtır?
2 Tekerlikli motosikletler için:

Silindir hacmi 125 santimetreküpü geçmeyecek.

Güç olarak 11 kv(kilovat) sınır değerini aşmayacak.

Kv/kg oranı 0,1 değerini geçmeyecek şekilde sepetli veya sepetsiz olabilir.

3 Tekerlikli motosikletler için:

Güç sınırı 15 kv(kilovat)’tır.

Yaş sınırı 16 olarak belirlenmiştir.

Aynı zamanda A1 sürücü belgesine sahip olanlar M sınıfına giren araçları da kullanabilir.

 Yönetmelikte:

" Silindir hacmi 125 santimetreküpü,  gücü 11 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,1’i geçmeyen, iki tekerlekli motosikleti şeklinde ifade edilir."

A2 sınıfı sürücü belgesi nedir? A2 için yaş sınırı kaçtır?
2 Tekerlikli motosikletler için:

Güç sınırı 35 kv(kilovat)’tır.

Kv/kg oranı 0,2 değerini geçmeyecek şekilde sepetli veya sepetsiz olabilir.

3 Tekerlikli motosikletler için:

Güç sınırı 15 kv(kilovat)’tır.

Yaş sınır 18’dir.

A2 sınıfı sürücü belgesi olanlar M ve A1 sınıfını kapsayan araçları da kullanabileceklerdir.

 Yönetmelikte:

"Gücü 35 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,2’yi geçmeyen, iki tekerlekli motosiklet şeklinde ifade edilir."

A sınıfı sürücü belgesi nedir? A için yaş sınırı kaçtır? Deneyim şartı var mı?
2 Tekerlikli motosikletler için:

Güç sınırı 35 kv(kilovat) üstü olan motosikletleri kullanacaklara verilir. Güç, ağırlık oranı 0,2'yi geçen motosikletler A sınıfına girer.

Sepetli veya sepetsiz olabilir.

İki tekerlekliler için yaş sınırı 20’dir.

3 tekerlikli olup gücü 35 kv(kilovat) aşan motosiklet türleri için de geçerlidir.

Üç tekerlikliler için yaş sınırı 21’idr.

A sınıfı belge alacakların en az iki yıllık A2 sınıfı deneyimlerinin olması gerekmektedir.

Fakat 24 yaşını doldurmuş bir kişi koşulsuz olarak bu ehliyet sınıfı için başvuruda bulunabilir.

M, A1 ve A2 sınıfı araçları kullanabildikleri için her türlü motosiklet ve MOPED’leri kullanabilir. En avantajlı ehliyet sınıfı budur.

 Yönetmelikte:

"Gücü 35 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,2’yi geçen iki tekerlekli motosiklet şeklinde ifade edilir."

Motosiklet ve Moped'lerin Silindir hacmi, Güç, Ağırlık ve Gücün ağırlığına oranına bakmak istiyorsanız ilgilendiğiniz aracın ürün sayfasında bu değerleri görebilirsiniz. Silindir hacmi cc olarak verilmektedir. Güç değeri kv olarak verilen bir değerdir. Ağırlık kg olarak verilmektedir. Bazı firmalar gücün ağırlığa oranını vermemektedir. Bu durumda Mevcut gücü/ağırlığa bölerseniz sonuç çıkar. Bunun yanında motorların ruhsatlarında bu değerler kalem kalem yazmaktadır. Buradan yola çıkarak da hangi motorun hangi sınıfa girdiğini rahatlıkla anlayabilirsiniz.

B1 sınıfı sürücü belgesi nedir? B1 için yaş sınırı kaçtır?
Normal B grubuyla karıştırılmamalıdır.

Motor gücü 15 kv’yi geçmeyen ve ağırlığı 400 kg’dan fazla olmayan dört tekerlikli motosikletleri kullanacaklara verilir.

Yük taşımacılığında kullanılması durumunda net ağırlığı 550 kg’ı aşmayan dört tekerlikli motosikletleri kapsar.

Elektrik ile çalışanlarda kg hesabında bataryalar dahil edilmez.

Yaş sınır 16’dır ve sadece M sınıfı sürücü belgesiyle kullanılabilecek araçları kullanabilir.

B sınıfı sürücü belgesi nedir? B için yaş sınırı kaçtır? B sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Otomobil ve kamyonet kullanacaklara  verilir. 2016 Yılı itibariyle B sınıfına başvuru yapanlar ne yazık ki artık minibüs kullanamayacak. Minibüs için önce B grubu ehliyet alıp sonra D1 sınıfı için başvuru da bulunmaları gerekecek. Alt kısımda D1 sınıfı ehliyet ile ilgili bilgi verilmiştir.

Yaş sınırı 18’dir.

M, B1 ve F sınıfı araçları kullanabilirler.  Motor bisiklet, 4 tekerlik motosiklet ve traktör kullanabilirler.

Azami yüklü ağırlığı 4.250 kg olan birleşik araçları kullanabilirler.

Ehliyetini 2016 yılından önce alan sürücüler otomatik veya manuel araç kullanabiliyor. Fakat 2016 yılı itibariyle sürücü adayları istemeleri halinde otomatik vitesli araç kullanabilmek için sürücü kursuna başvuru yapabilir. Otomatik vites için ayrı bir sınıf yoktur.Sınava otamatik vitesli araçla girer ve başarılı olursa ehliyet belgesinde otomatik vitesli araç kullanabilir yazacaktır. Belirtmekte fayda var bu şekilde ehliyet  belgesi alan kişiler manuel araç kullanamazlar.

B sınıfı ehliyet nedir?

BE sınıf sürücü belgesi nedir? BE için yaş sınırı kaçtır? BE sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
B sınıfı sürücü belge ile kullanılan araçlarda römorklu yük taşımacılığı yapanlara verilir.  Römork veya yarı römorkun yüklü ağırlığının 3.500 kg’ı geçmemesi esastır.

Yaş sınırı 18 olarak belirlemiştir.

M, B1, B ve F sınıfı araçları kullanabilirler.

B grubu ehliyeti olmayan BE grubuna başvuramaz. B ve BE grubunun yaş sınırı aynı. Bu durumda B aldıktan hemen sonra BE alınabilir. Çünkü yönetmelikte belli bir zaman “deneyim gerekiyor” şartı koşulmamıştır.

C1 sınıf sürücü belgesi nedir? C1 için yaş sınırı kaçtır? C1 sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
3500’dan,  7500 Kg’a kadar olan çekici ve kamyon kullanacakların alacağı sürücü belgesi çeşididir.

Yaş sınır 18 olarak belirlenmiştir.

Deneyim şartı olarak en az B grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B1, B ve F sınıfı araçları kullanabilirler.

C1E sınıf sürücü belgesi nedir? C1E için yaş sınırı kaçtır? C1E sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
C1E sınıfı sürücü belgesi C1 sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen römork veya yarı römorktan oluşan ve katar ağırlığı 12.000 kilogramı geçmeyen birleşik araçlar ile B sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçen römork veya yarı römorktan oluşan ve katar ağırlığı 12.000 kilogramı geçmeyen birleşik araçları kullanacaklara verilir.

Yaş sınır 18 olarak belirlenmiştir.

Deneyim şartı olarak en az C1 grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B1, B, BE, C1 ve F sınıfı araçları kullanabilirler.

C sınıf sürücü belgesi nedir? C için yaş sınırı kaçtır? C sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Kamyon ve çekiciler için geçerlidir.

Yaş sınır 21 olarak belirlenmiştir.

Deneyim şartı olarak en az B grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B1, B, C1 ve F sınıfı araçları kullanabilirler.

C sınıfı ehliyet

CE sınıf sürücü belgesi nedir? CE için yaş sınırı kaçtır? CE sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
 CE sınıfı sürücü belgesi C sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen römork veya yarı römorktan oluşan birleşik araçları kullanacaklara verilir. YENİ TIR EHLİYETİDİR.

Yaş sınır 21 olarak belirlenmiştir.

Deneyim şartı olarak en az C grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B1, B, BE, C, C1, C1E ve F sınıfı araçları kullanabilirler.

CE kendi sınıfı içinde en kapsamlı Ehliyet sınıfıdır.

CE Sınıfı Ehliyet

D1 sınıf sürücü belgesi nedir? D1 için yaş sınırı kaçtır? D1 sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Minibüs kullanacakların alması gereken ehliyet sınıfıdır.

Araçların 16+1 kişi yolcu sınırı vardır.

Yaş sınırı 21’dir ve en az B grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B, B1 ve F sınıfı dahilindeki araçları kullanabilirler.

D1 sınıfı ehliyet

D1E sınıf sürücü belgesi nedir? D1E için yaş sınırı kaçtır? D1E sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Araçların 16+1 kişi yolcu sınırı vardır.

D1’den farkı, minibüslerin 750 KG’ı geçen römorkları varsa bu ehliyet sınıfını almak gerekir.

Yaş sınırı 21’dir ve en az D1 grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B, B1,BE D1 ve F sınıfı dahilindeki araçları kullanabilirler.

D sınıf sürücü belgesi nedir? D için yaş sınırı kaçtır? D sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Otobüs kullanabilmek için gerekli olan ehliyet sınıfıdır.

Yaş sınırı 24’dür ve en az B grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B, B1, D1 ve F sınıfı dahilindeki araçları kullanabilirler.

D sınıfı ehliyet

DE sınıf sürücü belgesi nedir? DE için yaş sınırı kaçtır? DE sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
D sınıfından farkı, otobüslerin 750 KG’ı geçen römorkları varsa bu ehliyet sınıfını almak gerekir.

Yaş sınırı 24’dür ve en az D grubu ehliyet olması gerekmektedir.

M, B, B1,BE, D, D1, D1E ve F sınıfı dahilindeki araçları kullanabilirler


F sınıf sürücü belgesi nedir? F için yaş sınırı kaçtır? F sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
Traktör kullanacaklara verilir. Eğer normal araçta kullanacaksanız B grubu ehliyet almanızı tavsiye ederiz. Çünkü B sınıfı ehliyet ile de trakttör kullanabilirsiniz.

M sınıfı motor bisikletleri de kullanabilir.

Yaş sınırı 18’dir.

G sınıf sürücü belgesi nedir? G için yaş sınırı kaçtır? G sınıfı belgeye sahip sürücüler hangi araçları kullanabilir?
İş makinesi kullanacaklara verilir. Yaş sınırı 18’dir.

M sınıfı motor bisikletleri de kullanabilir

Cemre düşmesi nedir ?

Cemre, İlkbahar başlangıcında yedişer gün arayla; önce havada sonra su ve toprakta oluştuğu sanılan sıcaklık artışı. Arapça olan sözcük kor durumunda ateş anlamına gelir. Mina Vadisi'nde Arafat'tan gelecek taşlarla oluşan yığınlara da "cemre" adı verilir.

Türk ve Altay halk kültüründe ve mitolojisinde İmre (İmere veya Emire) adı verilen cinin neden olduğuna inanılır. İlkbaharda görünüp titrek ışıklar saçarak göğe yükselir. Sonra buzların üzerine düşerek onları eritir. Oradan da yere girer. Bundan sonra ısınmış topraktan buhar yükselir. Emire baharın gelişini temsil eder. Bulgarlarda Zemire olarak yer alır. Anadolu Türkçesindeki Arapçadan gelme Cemre sözcüğünün aslında bu adın benzetme yoluyla değişmiş hali olduğu söylenebilir. İlk cemre 20 Şubatta havaya ve yedişer gün arayla da toprağa ve suya düşer. Zemre ise Kumuk Türkçesinde nem, buhar gibi anlamlara gelir. Tasavvuftaki kor ve ateş kavramlarının mecazi anlamları vardır. Temizlenmeyi ve yeniden doğuşu temsil eden ateş aşk kavramının yakıcılığıyla da yakından ilgilidir.

Türkiye ve Azerbaycan Türklerinin yaratılışla ilgili eski inançlarından kaynaklanan ve Nevruz Bayramından önce, yılın son Çarşamba gününde yapılan "boz ayın dört çarşambası", uygulamasını ifade eden "Cemle" sözcüğü de "Cemre" ile aynı kelimedir. Buradaki "Cemle" de köken olarak "İmir, İmere, Emire" sözcükleriyle bağlantılıdır. Celal Beydili'ne göre; bazı sözlüklerde gösterildiği gibi, Arap dilinden geldiğini söylemek doğru değildir.

CEMRE DÜŞME TARİHLERİ 2020

BİRİNCİ CEMRE

Birinci cemre, 19-20 Şubat tarihleri arasında havaya düştü.

İKİNCİ CEMRE

İkinci Cemre ise 26-27 Şubat tarihlerinde suya düştü.

ÜÇÜNCÜ CEMRE

Cemrenin sonuncusu ise 5-6 Mart tarihleri arasında toprağa düştü

VPN nedir ?

Sanal özel ağ (İngilizce: Virtual private network, VPN), uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan internet teknolojisi. VPN sanal bir ağ uzantısı oluşturduğu için, VPN kullanarak ağa bağlanan bir cihaz, fiziksel olarak bağlıymış gibi o ağ üzerinden veri alışverişinde bulunabilir. Kısacası Virtual Private Network (VPN), İnternet ya da başka bir açık ağ üzerinden özel bir ağa bağlanmayı sağlayan bir bağlantı çeşididir. VPN üzerinden bir ağa bağlanan kişi, o ağın fonksiyonel, güvenlik ve yönetim özelliklerini kullanmaya da devam eder. VPN'in en önemli iki uygulaması OpenVPN ve IPsec'dir.

VPN istemcisi, İnternet üzerinden bağlantı kurmak istediği kaynakla sanal bir noktadan-noktaya (point-to-point) bağlantı kurar, kaynak ya da uzaktan erişime geçmek istediği sunucu kimlik bilgilerini kontrol eder ve doğrulama sonrasında VPN istemcisiyle uzaktan erişime geçtiği sunucu arasında veri akışı gerçekleşir. Veriler, akış sırasında noktadan-noktaya bağlantı gibi üst bilgi kullanılarak kapsüllenir. Üst bilgi, verilerin bitiş noktasına erişimleri için paylaşılan veya ortak ağ üzerinden yönlendirme bilgileri sağlar. Özel ağ bağlantısını taklit etmek için, gönderilen veriler gizlilik amacıyla şifrelenir. Paylaşılan veya ortak ağda ele geçirilen paketlerin şifreleri, şifreleme anahtarları olmadan çözülemez. Özel ağ verilerinin kapsüllendiği ve şifrelendiği bağlantı VPN bağlantısı olarak bilinir.

İki çeşit VPN bağlantısı vardır. İlki uzaktan erişim VPN, diğeri ise siteden siteye VPN’dir.

Çeşitleri
1-Uzaktan Erişim VPN): Uzaktan erişim VPN bağlantıları, evinde çalışan ya da seyahat esnasında ofisinde olamayan kullanıcıların İnternet üzerinden özel ağ üzerindeki sunucuya erişme imkânı sağlar. VPN, istemcisiyle uzaktan erişim sunucusu arasında noktadan noktaya bir bağlantıdır. Ayrıca veriler özel bir ağ üzerinden gönderiliyormuş gibi görünmektedir. Bu yüzden ortak ağın gerçek alt yapısı önemli değildir.
2-(Siteden siteye VPN): Siteden siteye VPN bağlantıları farklı ofisler arasında veya farklı kuruluşlar arasında ortak bir ağ üzerinden güvenli bir şekilde iletişimi sağlamaz. VPN bağlantısı WAN (Wide Area Network) bağlantısı gibi çalışır. WAN bağlantısı şehirler, ülkeler gibi uzun mesafeler arasında iletişimi sağlayan ağ çeşididir. Ağlar, İnternet üzerinden verileri bir yönlendirici ile başka bir yönlendiriciye iletir. Yönlendiricilere göre VPN bağlantısı, veri bağlantısı olarak işlev görmektedir.
Siteden Siteye VPN bağlantısı özel bir ağın iki bölümünü birbirine bağlar. VPN sunucusu, bağlı olduğu ağa bağlantı sunarken, yanıtlayan diğer sunucu ya da yönlendirici (VPN sunucusu), yanıtlayan yönlendiricinin (VPN istemcisi) kimlik bilgilerini doğrular. Karşılıklı doğrulama sağlanır. Ayrıca siteden siteye VPN bağlantısı üzerindeki iki sunucunun gönderdikleri veri transferlerinin başlangıç noktaları tipik olarak yönlendiriciler veya sunucular değillerdir.

Özelikleri
PPTP, L2TP/Ipsec ve SSTP kullanan VPN bağlantılarının 3 önemli özelliği kapsülleme, kimlik doğrulama ve son olarak ise veri şifrelemedir.

Kapsülleme: VPN ağında veriler bir üst bilgi ile kapsüllenirler. Üst bilgi, verilerin bitiş noktalarına erişmeleri için, paylaşılan veya ortak ağ üzerinden çapraz geçebilmelerine olanak veren yönlendirme bilgileri sağlar. Kapsülleme işleminin detayları VPN tünel protokolleri başlığında anlatılmıştır.
Kimlik doğrulama: Ağa erişmeye çalışan kişinin buna yetkili olup olmadığı, dışarıdan müdahale edilemeyecek şekilde, yani şifreli olarak HTTPS protokolü ile yapılır ve izini olanlar ağa alınır.
Veri şifreleme: Veriler de dışarıdan ağdan geçen bilgileri dinleyenlerin çözümleyemeyeceği biçimde şifrelenerek dışarıdakiler için anlaşılmaz hâle getirilir.

İnsansız hava aracı nedir ?

İnsansız hava aracı (İHA), genel olarak bilinen adıyla drone (Türkçesi yerden kumandalı hava aracı–dron diye okunur) uzaktan kumanda edilen bir tür uçaktır. İHA'lar iki sınıfa ayrılır: İlki uzaktan kumanda edilerek uçan, diğeri ise kendiliğinden belli bir uçuş planı üzerinden otomatik olarak hareket edebilen uçaklardır. Keşif amaçlı üretilen İHA'lar günümüzde birçok saldırı görevinde de kullanılmaktadır. Militanlara karşı birçok başarılı saldırı gerçekleştiren bu hava araçları çoğu zaman sivil hedefleri de vurarak insan ölümlerine neden olmaktadır.

İHA'lar bunun yanında son zamanlarda yangın söndürmek amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Bu araçlar genellikle normal savaş uçakları için zor, kirli ve tehlikeli görevlerde kullanılır.

Günümüzde çok farklı şekil, ebat, konfigürasyon ve karakterde araçlar üretilmektedir. Tarihsel olarak bakıldığında basitçe İHA'lar birer "drone"dur. Ancak bağımsız kumanda sistemleri çok geliştirilmiştir. Bu maddenin amacı İHA'lar ile güdümlü füzelerin farklarını ortaya çıkartmaktır. Öncelikle İHA'lar tekrar kullanılabilir. Mürettebatsız olarak kontrol edilerek durmadan belli bir irtifada uçabilir. Ayrıca bu araçlar jet motoru veya iki zamanlı motor yardımıyla uçar. Bunun yanında seyir füzeleri her ne kadar insansız ve uzaktan kumanda ile yönetiliyor olsalar bile İHA olarak sınıflandırılmazlar.

İHA’ları altı farklı başlık altında sınıflandırabiliriz: (bunun yanında bazı araçlar birkaç farklı özelliği bünyesinde barındırabilir):

Hedef ve yem – düşman hava savunma veya savaş uçaklarına karşı yem olarak kullanılarak hedef belirlemede yardımcı olan araçlar
Keşif ve gözetleme – düşmana ait cephe bilgilerini toplayan araçlar
Çatışma – yüksek riskli görevlerde kullanılan saldırı kapasitesine sahip araçlar (bakınız İnsansız hava çatışma aracı)
Lojistik – kargo ve lojistik destek amaçlı araçlar
araştırma ve geliştirme – gelecekte kullanılmak amacıyla farklı İHA teknolojilerinin denendiği araçlar
Sivil ve ticari – sivil ve ticari amaçlar için kullanılan araçlar
Bunun yanında İHA’lar ParcAberporth İnsansız Sistemler forumunda uçuş menzil ve irtifalarına göre de sınıflandırılırlar:

Elle taşınabilen (Handheld) 600 metre irtifa ve ortalama 2 km menzil
Close 1500 metre irtifa ve ortalama 10 km menzil
NATO tipi 3000 metre irtifa ve ortalama 50 km menzil
Taktiksel 5500 metre irtifa ve ortalama 160 km menzil
MALE (medium altitude, long endurance Türkçesi orta irtifa, uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve ortalama 200 km havada kalış
HALE (high altitude, long endurance Türkçesi yüksek irtifa uzun havada kalış) 9000 metre irtifa ve belli olmayan havada kalış
HYPERSONIC yüksek hızlı (süpersonik (Mach 1-5) veya hipersonik (Mach 5+) hızında) 15000 metre veya yörünge altı irtifa ve ortalama 200 km menzil
ORBITAL alçak dünya yörüngesinde (Mach 25+)
CIS Lunar Dünya-Ay uçuşu
Additional category can be applied in pattern of function: fixed routes vs. dynamically variable routes:

Trene bağlı İHA (TCUAV) 3 farklı konseptin kombinasyonundan oluşur: İnsansız hava aracı (İHA), İnsansız kara taşıtı (İKT) ve tren.

SİHA nedir ?

Silahla donatılmış olan insansız hava araçlarına SİHA denir.

SİHA yani silahlarla donatılmış insansız hava araçları ilk silah kullanılan insansız hava aracımızdır. SİHA'nın gövde uzunluğu 6.6 metre, kanat açıklığı ise 12 metredir. Toplam kalkış ağırlı 650 kg olan SİHA'ların faydalı yük ağırlığı 55 kg'dir. Ayrıca azami hızı 135 knottur. Servis irtifası 27 bin feet olan SİHA'lar havada 25 saat boyunca kalabilmektedir.

WAN nedir ?

Geniş alan ağı, birden fazla cihazın birbiri ile bağlanmasına ve iletişim kurmasını sağlayan fiziksel veya mantıksal büyük ağdır. Yerel alan ağlarının birbirine bağlanmasını sağlayan çok geniş ağlardır. En meşhur geniş olan alan ağı İnternettir.

WAN Tasarlama Seçenekleri

WAN'lar, bir mekanda bulunan kullanıcı ve bilgisayarların başka bir mekanda bulunan kullanıcı ve bilgisayarlarla iletişim kurabilmesi için LAN'ları ve başka tip ağları birbirine bağlamakta kullanılır. Birçok WAN tek bir organizasyon için kurulmuştur ve özeldir. İnternet Servis Sağlayıcıları tarafından kurulan diğer WAN'lar ise bir organizasyonun LAN'ından Internet'e bağlantı sağlar. WAN'lar genellikle kiralık devreler kullanılarak kurulur. Kiralık devrenin her iki ucunda, bir yönlendirici bir tarafı ve WAN içinde bir kablo göbeği de diğer tarafı LAN'a bağlar. Kiralık devreler çok pahalı olabilmektedir. Kiralık devre kullanmak yerine, WAN'lar daha ucuza mal olan devre anahtarlama veya paket anahtarlama metotlarını kullanarak da kurulabilirler. TCP/IP'yi de içeren şebeke protokolleri taşıma ve adresleme işlevlerini iletir. SONET/SDH, MPLS, ATM ve Frame Relay'in ötesinde Packet'i de içeren protokoller servis sağlayıcıları tarafından WAN'larda kullanılan bağları iletmek üzere kullanılır. X.25 eski ve önemli bir WAN protokolüdür ve Frame Relay'in bugün hala kullanımda olan, belli başlı birçok protokol ve işlevi gibi Frame Relay'in "babası" sayılır.

WAN'lar üzerinde yapılan akademik araştırmalar üç alanda incelenebilir: Matematiksel Modeller, Şebeke Emülasyonu ve Şebeke Simülasyonu.

Performans düzeltmeleri bazen WAF'lar veya WAN eniyileme algoritması ile iletilir. WAN bağlantı teknolojisi seçenekleri NonStop S-series sunucularına WANs bağlanmanın birçok yolu vardır. ServerNet Wide Area Network geniş alan ağı içeriğiyle veya SWAN 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 değiştiricileri yardımıyla Ethernet girişlerine ve uygun haberleşme yazılımına sahip olan sunuculara WAN alıcı bağlantısını sağlar.Eşzamansız geniş alan ağı sunucusunu Asynchronous Wide Area Network da kullanabilirsiniz.WAN bağlantısı için birkaç yol kullanılabilir.

Ortak yol topolojisi nedir?

Ortak Yol (BUS) Topolojisi, bir istemci grubunun veri yolu adı verilen bir paylaşılmış iletişim hattı üzerinden bağlı olduğu ağ mimarisidir. Bilgisayar veri yoluna birçok örnek vardır, çoğu bilgisayarın anakartında olduğu gibi ethernet ağlarının bazı versiyonlarında da mevcuttur.

Birden çok istemciyi birbirine bağlamanın en kolay yolu Ortak Yol topolojisidir, ancak iki istemci aynı veri yolunu aynı anda kullanmak isterse bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden Ortak Yol topoloji mimarisini kullanan sistemler çakışmadan kaçınmak veya çakışmayı önlemek için bazı planlara sahip olmalıdır.

Gerçek bir Ortak Yol topolojisi pasifdir - ağdaki bilgisayarlar sadece sinyali dinlerler, sinyalin hareket etmesinden sorumlu değildirler. Buna rağmen, pasif mimari ile aynı mantıksal fonksiyonları sağlayan birçok aktif mimari de Ortak Yol olarak tanımlanabilir. Örneğin; fiziksel olmasa da açık bir Ethernet hala bir mantıksal ağ olarak kabul edilebilir.

Ortak Yol topolojisi genişbant bir yayın kanalına benzer, ağa bağlı istasyonlar her işlemi ve her iletimi duyabilirler.

Ethernet ortak yol topolojisi büyük bir telefon hattı gibi çalışır. - herhangi bir aygıt bir paket göndermeden önce o kablodan başka aygıtların paket göndermediğinden emin olmalıdır. Bir aygıt veri yoluna bir paket gönderdiğinde, ağdaki her ağ kartı paketi görür ve okur. Aygıtlar Carrier sense multiple access (CSMA/CD) adı verilen bir protokol ile haberleşirler. Bazen iki kart aynı anda paket gönderir. Bu bir çakışma yaratır ve kartlar kimin ilk önce paketi göndereceğini kendi aralarında karar verir. Ağdaki bütün bilgisayarlar bağlı oldukları kablodaki veri transfer kapasitesini paylaşırlar - bazı kaynaklarda bant genişliği diye de geçer.

Ağdaki bilgisayar arttıkça, daha sıkışık bir veri trafiğine sahip olursunuz.

Avantajları
Kurması, uygulaması ve genişletilmesi kolaydır.
Geçici veya yüksek hız istemeyen küçük ağlar için elverişlidir (hızlı kurulum).
Diğer tpolojilerden daha ucuzdur.
Etkin maliyet; tek bir kablo yeterlidir.
Daha az kablo sayesinde, azaltılmış yük.
Merkezi birime ihtiyaç duyulmaz.

Dezavantajları
Sınırlı kablo uzunluğu ve istasyon sayısı.
Eğer kabloda bir sorun varsa, tüm ağ etkilenir.
Bakım maliyetleri uzun vadede daha yüksek olabilir.
Ne kadar bilgisayar eklenirse trafik o kadar artar ve performans düşer (paylaşılan bant genişliği).
Düzgün sonlandırma yapılmalı (ağ mutlaka kapalı bir yol izlemelidir).
Her yol işlemi en uzak bağlantıya kadar genişleyebilmeli.
En iyi sınırlı sayıdaki düğüm ile çalışır.
Veri transfer hızı diğer topolojilerden daha yavaştır.
Kablo hataları zor tespit edilir.