instagram twitter linkedin github youtube

19.4.22

Açık Piyasa İşlemleri nedir ?

 Açık Piyasa İşlemleri Merkez Bankası'nın dolaşımdaki para miktarını kontrol edebilmek amacıyla hazine bonosu, tahvil ve hisse senedi alım satımına gitmesidir. Merkez Bankası’nın amacı, banka rezervleri ile oynayarak para arzını etkilemektir. Bu durum, piyasada miktar ve fiyat olmak üzere iki etki meydana getirir. Merkez Bankası piyasadaki likidite fazlasını emmek için senet satar. Para darlığı çekildiğinde ise bu senetleri piyasadan satın alarak piyasadaki parayı bollaştırır. Bankalararası Para Piyasası işlemleri de “Açık Piyasa İşlemleri” kapsamı içerisindedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde bu tür işlemler, Açık Piyasa İşlemleri ve Para Piyasası Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.

TCMB, açık piyasa işlemlerini birkaç işlem türünü kullanarak gerçekleştirir. Açık piyasa işlemleri, etkileri tam olarak ölçülebildiği için son derece avantajlıdır. Ayrıca APİ’ler, kontrol edilebilir ve tersine çevrilebilir bir yapıya sahiptir. Bu da açık piyasa işlemlerini daha güvenilir bir hâle getirir. Açık piyasa işlemleri, küçük alım-satımlar yoluyla da gerçekleştirilebilir. Bu durum, para tabanı üzerinde minimal değişikliklerin yapılmasına dâhi izin verir. Tüm bu avantajlar ve hızlı sonuçlar ortaya koymasından ötürü Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, açık piyasa işlemlerini sıklıkla tercih eder.

Türkiye’de açık piyasa işlemleri, Merkez Bankası tarafından  finans piyasasındaki kısa vadeli faiz oranlarının politika faizleri etrafında oluşmasını sağlamak ve likiditeyi düzenlemek için kullanılır. Açık piyasa işlemlerinin genel çerçevesi, Merkez Bankası Kanunu’nun 52’inci ve 56’ıncı maddeleriyle belirlenmiştir. Açık piyasa işlemleri, yalnızca para politikası amaçları için yürütülür ve Hazineye, kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlara kredi sağlamak amacıyla yapılamaz. Bunun yanında Merkez Bankası, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan satın alamaz. Merkez Bankası tarafından belirlenen politika faizi, bir hafta vadesi olan repo ihale faiz oranını ifade eder.

Açık Piyasa İşlemleri çeşitleri nelerdir?

  • Depo; Merkez Bankasının belirli vadeler ile bankalara teminat ve limitleri doğrultusunda sağladığı mevduat olanağıdır. Söz konusu bankalar bu sayede; Merkez Bankasının aynı gün içerisinde ilan ettiği faiz oranlarından, Türk lirası şeklinde borç alıp verebilirler. Depo imkânı, Merkez Bankası bünyesinde faaliyet gösteren Bankalararası Para Piyasası aracılığı ile sağlanır. 2 çeşitli vardır; (1) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Depo İşlemleri ve (2) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen GLP Depo İşlemleri

  • Repo işlemleri, genellikle piyasada geçici likidite sıkışıklığı yaşandığı zaman, bankacılık sistemi likiditesinin kısıtlı bir süre için artırılması amacıyla yapılır. Bu çerçevede Merkez Bankası; açık piyasa işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlardan, ileri bir tarihte geri satmak taahhüdüyle kıymet alır. Bu süreçte: Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihtir. Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden alınır. Kıymetin geri satım fiyatı, alış işleminin yapıldığı tarihte belirlenir. İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri satın almayı taahhüt eder. Merkez Bankası net fonlaması, depo ve repo işlemlerinin toplamından oluşur. İki çeşiti vardır; (1) İhale ile Gerçekleştirilen Repo İşlemleri ve (2) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Repo İşlemleri 
  • Ters repo işlemleri; genellikle piyasada geçici likidite fazlası yaşandığı durumlarda, gerekli olmayan likiditenin çekilmesi amacıyla yapılır. Merkez Bankası; portföyündeki kıymetleri, açık piyasa işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlara işlem tarihinde sözleşme yaparak işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden, ileri bir tarihte geri almak taahhüdüyle satar. Bu süreçte: Sözleşme tarihi, işlemin yapıldığı tarihtir. Söz konusu kıymet, işlem sırasında belirlenen fiyat üzerinden satılır. Kıymetin geri alım fiyatı, satış işleminin yapıldığı tarihte belirlenir. İşleme taraf kuruluş, işlem vadesinde kıymeti geri satmayı taahhüt eder. İki çeşiti vardır; (1) İhale ile Gerçekleştirilen Ters Repo İşlemleri ve (2) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Ters Repo İşlemleri 
  • Doğrudan alım işlemleri, genellikle piyasada kalıcı likidite sıkışıklığı olduğu zaman açık piyasa işlemi yapmaya yetkili kuruluşlar ile gerçekleştirilir.  Bu çerçevede Merkez Bankası; tedavülde bulunan kıymetleri, işlem tarihinde belirlenmiş fiyat üzerinden ve işlem valöründe* söz konusu kuruluşlardan satın alır. İşlem yapılış tarihi ile işlemin gerçekleşme tarihi arasındaki farkı tanımlar. İki çeşiti vardır; (1) İhale ile Gerçekleştirilen Doğrudan Alım İşlemleri ve (2) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Doğrudan Alım İşlemleri 
  • Doğrudan satım işlemleri; genellikle piyasada kalıcı likidite fazlası olan durumlarda, açık piyasa işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlar ile yapılır. Bu doğrultuda Merkez Bankası; açık piyasa işlemleri portföyündeki mevcut kıymetleri, işlem tarihinde belirlenmiş fiyat üzerinden ve işlem valöründe söz konusu kuruluşlara satışını gerçekleştirir. İki çeşiti vardır; (1) İhale ile Gerçekleştirilen Doğrudan Satım İşlemleri ve (2) Kotasyon Yöntemiyle Gerçekleştirilen Doğrudan Satım İşlemleri
  • Likidite Senedi İhracı; para politikasının etkinliğini artırmak amacıyla, piyasadaki fazla likiditenin çekilmesine yönelik kullanılan bir araçtır. Merkez Bankası Kanunu’nun 52’inci maddesine göre; kendi nam ve hesabına vadesi 91 günü geçmeyen likidite senetleri ihraç edebilir. İkincil piyasada da alınıp satılabilen likidite senetleri, Merkez Bankası tarafından gerekli görüldüğünde erken itfa edilebilir. Sadece açık piyasa işlemlerinin etkinliğinin artırılması amacıyla  gerekli görüldüğü zaman ihraç edilen likidite senetleri, alternatif bir yatırım aracı olarak görülmemelidir. Bir çeşiti vardır; (1) Likidite Senedi İhraç İşlemleri
  • Türk Lirası Depo Alım İhalesi; Merkez Bankasının, Türk lirası likidite fazlalığını giderme konusundaki etkinliğini artırmak için bankalardan ihale yöntemi ile Türk lirası depo alma işlemleridir.
  • 8.4.22

    En zengin 10 Türk

    ABD merkezli Forbes dergisi, 2022 yılı dünyanın en zenginleri listesini yayımladı. Dergiye göre, Türkiye'de dolar milyarderi sayısı 27'den 24'e geriledi. 

    1. Murat Ülker - 4.7 milyar $ ~ 70 milyar ₺
    2. Ferit Şahenk - 2,4 milyar $ ~ 36 milyar ₺
    3. Hamdi Ulukaya - 2,4 milyar $ ~ 36 milyar ₺
    4. Erman Ilıcak - 2.3 milyar $ ~ 34 milyar ₺
    5. Filiz Şahenk - 2.2 milyar $ ~  32 milyar ₺ 
    6. Sezai Bacaksız - 1.9 milyar $ ~ 29 milyar ₺ 
    7. Nihat Özdemir - 1.9 milyar $ ~ 29 milyar ₺  (TFF başkanlığından istifa eden)
    8. İbrahim Erdemoğlu - 1.8 milyar $ ~ 27 milyar ₺
    9. Semahat Sevim Arsel - 1.6 milyar $ ~ 24 milyar ₺
    10. Hamdi Akın - 1.5 milyar $ ~ 22 milyar ₺
    (1$ = ₺14.75)

    4.4.22

    İstihâre namazı nedir? Nasıl kılınır?

     İstihâre, bir kimsenin yapmak istediği bir şeyin kendisi için hayırlı olup-olmayacağı konusunda bir işarete kavuşmak maksadıyla yatmadan önce iki rekât namaz kılarak Allah’a dua etmesidir. İnsanlar, bazen kendileri için önemli bir karar verecekleri veya bir seçim yapacakları zaman dünya ve ahiret bakımından kendileri için hangisinin daha hayırlı olacağını kestiremezler. Bunu anlayabilmek için istişare ederler ve Allah’tan yardım dilerler. Bu bakımdan istihâre, bir bakıma yapılacak işin hayırlı olmasını; hayırlı ise gerçekleşmesini Allah’tan dilemek ve O’ndan yardım istemektir. 

    İstihare, kelime olarak hayırlı olanı dilemek anlamına gelir. Allah (C.C) katında namaz kılıp dua ederek istihareye yatılır. Özel hayatınızda bir iş ya da durum hakkında kendileri için hayırlı sonuçlar alıp alamayacağı hakkında bilgiler alınır. İstihare duası, yapmayı düşündüğünüz bir şey için hayırlı mı yoksa hayırsız mı olduğunu öğrenebilmek için kılınan namazdan sonra zikredilen duadır. İstihare duasında doğrudan Allah'a yalvararak; işlerin hayırla sonuçlanabilmesi, hayırlı olup olmaması yönünde ilham alınmayı ve hangi işin daha hayırlı olacağını tarzında farklı amaçlarla dua ederek yardım istenmektedir.  En hayırlı gün, önceki gecesi ve o günün gecesinde (Cuma, perşembe ve perşembe gecesi) istihare duası okunması çok daha hayırlı olacaktır.

    istihareye yatılmasını gerektiren nedenlerden başlıca olanları şöyle;

    • Herhangi bir şeye girişmeden önce,
    • Evlilik kararı almak üzereyken,
    • Ev alırken,
    • Yeni bir iş yeri açarken,
    • Bir işe başlarken,
    • Kötü bir uğraştan kurtulmak için.

    Niyet edilir, 2 rekatlı istihare namazı kılınır ve duası yapılır. İhtiyaç olmaması halinde konuşulmadan abdestli olarak kıbleye dönüp yatılmalıdır. Rüya görseniz de görmeseniz de 7 gün boyunca istihareye devam edilir. Rüyada beyaz veya yeşil renk görmek hayra, siyah veya kırmızı renk görmek ise şerre alamet edilir. Eğer rüyada bir şey görülmezse uyandıktan sonraki hissiyatınıza bırakılır.

    2 Rekatlık İstihare Namazı kılınır;

    1. Rekat

    • "Niyet ettim Allah rızası için iki rekat İstihare namazı kılmaya" diye niyet ederiz
    • "Allahu Ekber" diyerek İftitah Tekbiri alır ve namaza başlanır.
    • Subhaneke'yi okunur.
    • Euzü-besmele çekilir.
    • Fatiha okunur.
    • Kafirun Suresini okunur.
    • Rüku'ya gidilir.
    • Secde'ye gidilir. Doğrulur, tekrar Secde'ye gidilir.

    2. Rekat

    • Ayağa kalkarak Kıyama durulur.
    • Besmele çekilir.
    • Fatiha okunur.
    • İhlas suresini okunur.
    • Rüku'ya gidilir.
    • Secde'ye gidilir. Doğrulur, tekrar Secde'ye gidilir.
    • Oturarak Ettahiyyatu ve Allâhumme salli, Allâhumme Bârik ve Rabbenâ dualarını okunur.
    • "Es selâmu aleyküm ve rahmet'ullah" diye sağa ve sola selam vererek namazı tamamlanır.

    Hz. Peygamber ashabına öğrettiği istihâre duası okunur;

    اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ الْعَظِيمِ ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ وَأَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِى فِى دِينِى وَمَعَاشِى وَعَاقِبَةِ أَمْرِى - أَوْ قَالَ عَاجِلِ أَمْرِى وَآجِلِهِ - فَاقْدُرْهُ لِى وَيَسِّرْهُ لِى ثُمَّ بَارِكْ لِى فِيهِ ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِى فِى دِينِى وَمَعَاشِى وَعَاقِبَةِ أَمْرِى - أَوْ قَالَ فِى عَاجِلِ أَمْرِى وَآجِلِهِ - فَاصْرِفْهُ عَنِّى وَاصْرِفْنِى عَنْهُ ، وَاقْدُرْ لِى الْخَيْرَ حَيْثُ كَانَ ثُمَّ أَرْضِنِى.


    Allâhumme inni estehiruke bi ilmike ve estakdiruke bi kudretike ve es'eluke min fadlike'l-azim. Fe inneke takdiru ve lâ akdiru ve ta'lemu ve lâ a'lemu ve ente allâmu'l guyûb. Allâhumme inkunte ta'lemu enne hâza'l-emre hayrun li fi dini ve meâşi ve âkıbeti emri ve âcili emri ve âcilihi. Fekdurhu li ve yessirhu li summe bârik li fihi. Ve in kunte ta'lemu enne hâza'l-emre şerrun li fi dini ve maâşi ve âkıbeti emri ve âcili emri ve âcilihi f'asrifhu anni va'srifni anhu ve'kdur li el-Hayra haysu kâne. Summe ardihi bih.


    Allah’ım! Senden, ilminle hakkımda hayırlı olanı bana bildirmeni, kudretinle bana güç vermeni istiyorum. Senin büyük fazlı kereminden ihsan etmeni istiyorum. Senin her şeye gücün yeter, ben ise acizim; Sen her şeyi bilensin, ben ise bilmem; çünkü Sen bütün gizli şeyleri en iyi bilensin. Allah’ım! Yapmayı düşündüğüm bu iş, benim dinim, hayatım, dünyam ve ahiretim bakımından hakkımda hayırlı olacaksa, bunu bana takdir eyle, onu bana kolaylaştır, uğurlu ve bereketli eyle! Eğer bu iş, benim dinim, yaşayışım, dünyam ve ahiretim bakımından kötü ise, onu benden, beni ondan uzaklaştır. Hayır, nerede ise, onu bana takdir et ve onunla beni hoşnut eyle!