Sanal gerçeklik (Virtual reality; VR), teknoloji kullanılarak oluşturulan kurgular ile gerçek ve hayalin birleştirilmesidir. Sanal öğrenme ortamları, gelişen teknolojinin eğitim-öğretim ortamlarına dahil edilmesiyle birlikte öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirmek için tasarlanmış platformlardır. Sanal öğrenme ortamları da teknoloji ile birlikte değişim ve gelişim göstermektedir. Son olarak sanal gerçeklik teknolojilerinin eğitim-öğretim ortamlarına dahil edilmeye hazır durumda olduğu ve eğitsel kazanımlar bakımından yüksek potansiyel taşıdığı görülmektedir. Sanal gerçeklik, görüntüleri iki boyutlu ekranlardan algılamak yerine üç boyutlu gerçeklikte deneyimlemeye yarayan bir teknolojidir. Kurgulanan ortam aracılığıyla sanal dünyayla kurulan etkileşimin sınırları genişletilebilmektedir.
Sanal gerçeklik teknolojisi, bireylerin çok daha karmaşık sorunları çözmek için bilgisayarlarla doğrudan etkileşimde bulunabilecekleri bir araçtır ve sanal gerçekliğin en önemli özelliği gerçek ortamları taklit etmesidir. Geliştiriciler günümüzde, inandırıcı davranışlarda bulunan yapay zekalarla dolu, şaşırtıcı derecede gerçekçi dünyalar yaratabilmektedirler. Sanal gerçeklik ifadesi tarihsel süreçte her ne kadar sanal ortam, üç boyutlu simülasyon, bilgisayar ve konsol oyunları, görselleştirme, sayısal prototip gibi ifadeleri karşılamak için kullanılsa da, günümüzde başlıklar aracılığıyla, 360 derece görüş sağlayan sanal bir küre içerisinde etkileşim kurulabilen sanal ortamların deneyimlenebildiği sistemler için kullanılmaktadır. Sanal gerçeklik teknolojisi, sanal dünyayı gerçek hayatta deneyimlemeyi mümkün kılmaktadır. Temelde, kullanıcının kurgulanmış ya da simüle edilmiş ortama katılmasını sağlar. Bu sayede hem eğlence sektöründe hem de çeşitli faaliyet alanlarında ihtiyaç duyulan etkileşim, dijital bağlamda yaratılabilir. Sanal gerçeklik eğitim, eğlence, sağlık, spor gibi pek çok farklı alanda kullanılabilmektedir. Eğlence sektöründe yıllardır uygulanan ve geniş bir kullanım alanı bulan VR gözlükler, çeşitli yardımcı cihazlarla zenginleştirilebilmektedir.
Sanal gerçeklik teknolojisi kullanılan donanım özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar değerlendirilerek; bilgisayar tabanlı, mobil tabanlı ve bağımsız sanal gerçeklik başlıkları olmak üzere üç farklı kategori oluşturulabilir. VR teknolojilerinin donanımlarının gelişmesi, firmalara geniş olanaklar sunmaktadır. Çünkü daha erişilebilir hale gelen sanal gerçeklik deneyimi, işlevsel ve yenilikçi uygulamalara dönüşebilmektedir. Yenilikçi yöntemlerle eğlence sektörünün boyutunu değiştiren VR teknolojisi; kullanıcının oyun, film gibi araçları üç boyutlu biçimde algılamasını ve yeni bir deneyim edinmesini mümkün kılmaktadır. Bu sebeple farklı alanların popüler ürünleri VR uyumlu biçimlerle kullanıcıya sunulmakta, daha da ötesi bu şekilde talep görmektedir. Kurumsal eğitim modelleri, geliştirilen sanal gerçeklik kurgularıyla sağlanabilmekte ve yeni, verimli modeller oluşturulabilmektedir. Bu anlamda gerek savunma sanayisinde, gerek sağlık, spor gibi faaliyetlere dayalı eğitimlerde VR teknolojisine entegre olmak mümkündür. Çeşitli oryantasyon uygulamaları dijital ortam olanaklarıyla gerçekleştirilmekte, bunu yaparken etkileşim sağlanabilmektedir.
Sanal gerçeklik deneyimi; eğitim, sağlık, spor gibi pek çok alanda büyük bir potansiyel sunmaktadır. Sanal gerçeklik uygulamalarından bazıları şunlardır:
- Sanal gerçeklik filmleri
- Sanal gerçeklik videoları
- Sanal gerçeklik oyunları
- Araç parçalarını içeren sürüş simülasyonu
- Uçuş simülasyonu
- Müze, tarihi alan vb. ortam gezileri
- Google Earth gezintisi
- Tıp öğrencilerine yönelik cerrahi uygulama kurguları
- Sağlık sektöründe tedavi biçimlerine yönelik çalışmalar
- Konut, otel vb. ortam simülasyonları
- Online alışveriş ürünlerine ilişkin incelemeler
- Savunma sanayisine yönelik kurgular